ပညာေရႊအိုးကို ဘယ္သူေရႊ႕သြားသလဲ

အခုတေလာ ဘေလာ့ဂ္ထဲမွာ တျခားေနရာမွာ ေဆြးေႏြးထားခဲ့တဲ့ မွတ္ခ်က္ေတြကို ကိုယ့္ဘေလာ့ဂ္မွာ ျပန္တင္တာ ေခတ္စားေနတယ္။ (မွတ္ခ်က္။ ကိုေပါ ကို ေစာင္းေျပာျခင္းမဟုတ္။ တည့္တည့္ေျပာတာ.. ။:))

ဒီေတာ့ ပို႕စ္အသစ္ထြက္မလာႏိုင္ေသးတဲ့အတူတူ ပန္ဒိုရာလည္း အားက်မခံ ကိုဧရာမသီတာတို႕ ဘေလာ့ဂ္မွာ ေရးျဖစ္ခဲ့တဲ့ မွတ္ခ်က္တစ္ခုက နည္းနည္းေလး ရွည္ေနတာနဲ႕ ဒီဘေလာ့ဂ္မွာ ပို႕စ္အျဖစ္ ျပန္တင္လိုက္ပါတယ္။ ေဆြးေႏြးလိုက လာေဆြးေႏြးေပါ့။ ျပန္ေျပာစရာရွိလာရင္ weekdays ေတြမွာေတာ့ အလုပ္လုပ္ေနတဲ့အတြက္ တမဟုတ္ခ်င္း အေၾကာင္းျပန္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူး။

အခုဒီစာကို မဖတ္ခင္ ကိုဧရာရဲ႕ ပညာေရႊအိုး လူခိုးႏိုင္ပါသလား ကို အရင္ဖတ္ပါ။

-----------

ဖတ္မိမွတ္မိ နားလည္မိသေလာက္ …..

ဖန္တီးသူကို မူပိုင္ခြင့္ ပိုင္ဆိုင္မႈေပးတဲ့ေနရာမွာ အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ တီထြင္ဖန္တီးမႈေတြကို အားေပးဖို႕နဲ႕ လူသားေတြကလည္း တီထြင္မႈရဲ႕ အက်ိုးကို ရေစဖို႕ျဖစ္ပါတယ္။ တီထြင္သူက ေမာင္ပိုင္မွတ္ပံုတင္ခြင့္ရသြားတဲ့အတြက္ လူသားေတြရဲ႕ အက်ိဳးခံစားခြင့္ကို ထိုက္တန္တဲ့ အဖိုးအခထက္ပိုၿပီး နစ္နာသြားေစတယ္ဆုိရင္လည္း မဟုတ္ေသးဘူး။ လူေတြက သံုးခ်င္တိုင္းသံုးခြင့္ရေနလို႕ တီထြင္သူမွာ အက်ိဳးမရွိပဲ ေနာက္ထပ္ တီထြင္လိုစိတ္ေတြကို ဟန္႕တားသြားေစတယ္ဆိုရင္လည္း မဟုတ္ေသးဘူး။ အဲဒီ အစြန္းႏွစ္ခုၾကားမွာ မွ်တေပးဖို႕ ဒီစနစ္က ရည္ရြယ္တယ္။ ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်တဲ့ ေနရာမွာ monopoly သိပ္ျဖစ္လာတာေတြနဲ႕ ပတ္သက္လို႕ကေတာ့ တိုးတက္တဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာ anti-trust law ေတြ competition law ေတြနဲ႕ ျပန္ညွိထားပါတယ္။

အထူးသျဖင့္ patent လို႕ေခၚတဲ့ သိပၸံနည္းပညာ တီထြင္မႈေတြမွာဆိုရင္ တီထြင္သူ/ မူပိုင္ခြင့္ေလွ်ာက္ထားသူ ကို monopoly rights အေနနဲ႕ အခ်ိန္ကာလတခု အထိ ေပးလိုက္တယ္။ အျပန္အလွန္ လဲလွယ္တဲ့အေနနဲ႕ သူကလည္း သူ႕ရဲ႕တီထြင္မႈအဆင့္ဆင့္ကို လူေတြသိႏိုင္ေအာင္ ဖြင့္ထုတ္ၿပီး ေျပာျပရတယ္။ တစ္ခုရွိတာကေတာ့ patent ရယူခြင့္ေလွ်ာက္တာက ေစ်းႀကီးၿပီး အခ်ိန္ၾကာတတ္တဲ့အတြက္ ကုမၸဏီအေသးေတြ ပုဂလိက ေတြအတြက္ ၀န္ထုတ္၀န္ပိုးျဖစ္ေစတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ကုမၸဏီ အႀကီးေတြကပဲ patent ပိုင္ဆိုင္မႈေတြ ပိုမ်ားေနတတ္တာပါ။

လူသားေတြအတြက္ အက်ိဳးမယုတ္ေစဖို႕ သင့္တင့္တဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြ ရွိပါတယ္။ ဥပမာ scientific formula ေတြကို patent လုပ္လို႕မရပါဘူး။ ႏိုင္ငံအလိုက္ လိုအပ္ခ်က္နဲ႕အညီ ဥပေဒကို ျပင္ဆင္ၾကတာလည္း ရွိပါတယ္။ အိႏၵိယမွာဆိုရင္ ေဆး၀ါးနဲ႕ပတ္သက္တဲ့ တီထြင္မႈေတြမွာ generic drugs ေတြကို ေပးထုတ္ရပါတယ္။

Copy left တို႕ Open source တို႕လို နည္းပညာေ၀မွ်လိုတဲ့ဘက္က လႈပ္ရွားမႈေတြလည္း ရွိလာပါတယ္။ ဒါကေတာ့ အားလံုးနဲ႕ဆုိင္တဲ့ ျပႆနာ ျဖစ္ပါတယ္။ တဟုန္ထိုး တိုးတက္လာတဲ့ နည္းပညာနဲ႕အညီ ဥပေဒက လိုက္မျပင္ႏို္င္ေသးလို႕ ျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ တင္းက်ပ္တဲ့ ဥပေဒေတြက ဒီေခတ္ တိုးတက္လွ်င္ျမန္ေနတဲ့ နည္းပညာေခတ္မွာ သဘာ၀မက်ေတာ့ဘူး။ ဒါေတြကိုလည္း ေက်ာင္းေတြကပညာရွင္ေတြ တက္ၾကြလႈပ္ရွားသူေတြ ဥပေဒပညာရွင္ေတြနဲ႕ အစိုးရေတြၾကားမွာ ေဆြးေႏြးျငင္းခံုေနၾကဆဲပါ။

ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ မညီမွ်တဲ့ ႏို္င္ငံေတြၾကားမွာ အခြင့္ေကာင္းယူတဲ့ ျပႆနာေတြလည္း ရွိလာတတ္ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္အနည္းငယ္ကေတာ့ အိႏၵိယက ဘာစမာတီ ဆန္ (ဒန္ေပါက္ခ်က္တဲ့ဆန္) ကို အေနာက္ႏုိင္ငံက တေယာက္ေယာက္က မူပိုင္ခြင့္ ေလွ်ာက္လာတယ္။ ဒါကေတာ့ patent ဆန္ဆန္ ျဖစ္တဲ့ plant variety ဆိုတဲ့ ေအာက္မွာလို႕ ထင္ပါတယ္။ အိႏၵိယက ကန္႕ကြက္လိုက္ရတယ္ ေျပာတယ္။ အဲဒီလို traditional knowledge ေတြ genetic resources ေတြကို အိမ္ရွင္ႏိုင္ငံကသာ ပိုင္ဆိုင္သင့္တယ္ဆိုတဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြလည္း ရွိပါတယ္။ တစ္ဦးတစ္ေယာက္က အတင္းဦးၿပီး သြားမွတ္ပံုတင္လို႕ မရပါဘူး။ ဥပမာ သနပ္ခါးရဲ႕ ေဆးဖက္၀င္ပံုတို႕ ကခ်င္ျပည္က ခန္းေတာက္ျမစ္နဲ႕မခ်စ္ဥ တို႕ကို ႏိုင္ငံျခားသားတစ္ေယာက္က သူပိုင္တဲ့နည္းပညာဆိုၿပီး မွတ္ပံုသြားတင္လို႕မရဘူး။ ခက္တာက အဲလို traditional knowledge ေတြ genetic resources ေတြက မဖြံ႕ျဖိဳးေသးတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ အမ်ားအျပားရွိေနၿပီး အဲဒီႏိုင္ငံေတြ ကိုယ္တိုင္က သတိမမူမိ မမူအား ၾကတာပါ။ သူမ်ားက သူပိုင္တယ္ဆိုၿပီး မွတ္ပံုတင္သြားေတာင္ သိလိုက္မွာမဟုတ္ဘူး။ ေလာေလာဆယ္ေတာ့ အဲဒီကိစၥေတြကို ႏိုင္ငံတကာမွာ အႀကီးအက်ယ္ ေဆြးေႏြးေနၾကတုန္းပါ။

ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ ဆင္းရဲတဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာ နည္းပညာ ဗဟုသုတ မတိုးတက္တဲ့အတြက္ တိုးတက္ၿပီးသားသူေတြဆီက အစစ္ေတြ မ၀ယ္ႏိုင္တဲ့အခါ ခိုးသံုးရတာပါပဲ။ ဆင္းရဲရာကေန တိုးတက္ရာတိုးတက္ေၾကာင္းအတြက္ ဗဟုသုတ နည္းပညာကို လိုခ်င္၊ အဲဒါကို တရား၀င္ေစ်းႏႈန္းေတြနဲ႕ ၀ယ္ဖို႕အတြက္ကလည္း ဆင္းရဲ ဆိုေတာ့ သံသရာက ဘယ္လိုလုပ္ျပတ္မွာလဲ။ ဒီေတာ့ ေနရင္းထုိင္ရင္း ေန႕စဥ္ဘ၀မွာပဲ မလႊဲသာမေရွာင္သာ သူခိုးျဖစ္ေနရသူေတြအတြက္ စဥ္းစားဖုိ႕လိုပါတယ္။ ဒါကေတာ့ သက္ဆိုင္ရာနိုင္ငံရဲ႕ အႀကီးအကဲေတြက ႏုိင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႕ ညွိယူရမွာပါ။ ႏိုင္ငံတကာ ပဋိညာဥ္ေတြ စာခ်ဳပ္ေတြမွာ လက္မွတ္ လံုး၀မထိုးပဲ ေရွာင္ေနတာထက္ ကိုယ့္ျပည္သူေတြအတြက္ အက်ိဳးမယုတ္ေစဖို႕ ခၽြင္းခ်က္ေတြကို ကာလတစ္ခုအထိ တရား၀င္ သတ္မွတ္လာေအာင္ ညွိႏိႈင္းဖို႕ ျဖစ္ႏိုင္ေျခေတြရွိပါတယ္။ သို႕ေသာ္လည္း ဒါေတြက ကိုယ့္ႏိုင္ငံအတြက္ တာ၀န္ရွိသူေတြ ကိုယ္တိုင္ သိနားလည္ၿပီး ႏိုင္ငံတကာမွာ ကိုယ္လိုခ်င္တာကို ကိုယ့္ဘာသာ တိုက္တြန္း ေဆြးေႏြးဖို႕ လိုပါတယ္။ ခက္တာက အဲလို မဖြံ႕ၿဖိဳးေသးတဲ့ႏိုင္ငံမ်ိဳးေတြက ဒီလိုကိစၥေတြကို ဦးစားေပးအေနနဲ႕ ဘယ္ေတာ့မွ စဥ္းစားေလ့မရွိဘူး။ သူတို႕မွာ ဒီ့ထက္အေရးႀကီးတဲ့ ကိစၥေတြက ရွိေနတယ္ ဆိုေတာ့ကာ.....။

(အားရင္ေတာ့ ဒီထဲက ဗြီဒီယိုေလးၾကည့္ၾကည့္ပါေနာ္။ http://pandora-and-pandora.blogspot.com/2008/10/blog-post_12.html )

ပန္ဒိုရာ