အိုင္အိုဝါရက္စြဲမ်ား အပိုင္း (၄)

အိုင္အိုဝါရက္စြဲမ်ား အပိုင္း (၄)

၁၁။ လူငယ္မ်ားအတြက္ တီထြင္ဖန္တီး စာေရးသားျခင္း သင္တန္း 

Face to Face Creative Writing for Youths လို႔ အမည္ရတဲ့  “လူငယ္မ်ားအတြက္ တီထြင္ဖန္တီး စာေရးသားျခင္း” သင္တန္းတိုေတြမွာ လုပ္အားေပးႏုိင္သူေတြကို IWP က ဖိတ္ေခၚခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ အစီအစဥ္ကေတာ့ IWP နဲ႔ the Iowa Youth Writing Project (IYWP) တို႔ရဲ႕ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ IWP စာေရးဆရာေတြအတြက္ မျဖစ္မေန ပါဝင္ရမယ့္ အစီအစဥ္မဟုတ္ေပမယ့္ သူတို႔ဆီမွာ ကေလးေတြကို သင္ၾကားတဲ့ creative writing ကို သိခ်င္တာရယ္၊ ေရာက္တုန္းေရာက္ခိုက္မွာ လူမႈေရးဆိုင္ရာ လႈပ္ရွားမႈေတြထဲမွာ တတ္ႏိုင္သေလာက္ ကူညီခ်င္တာရယ္ေၾကာင့္ စာရင္းေပးလိုက္ပါတယ္။

မူလတန္းကေန အထက္တန္းအရြယ္အထိ ကေလးေတြအတြက္ ဒီသင္တန္း အစီအစဥ္ကို ဘယ္လိုေဆာင္ရြက္မလဲဆိုတာ IYWP က ဦးေဆာင္ စီစဥ္သူေတြျဖစ္တဲ့ ဒိုရာ (Dora Malech)၊ ကက္သရင္း (Catherine Blauvelt)၊ ဖာတီမာ (Fatima Espiritu) တို႔ဟာ IWP က စိတ္ပါဝင္စားသူ စာေရးဆရာေတြနဲ႔ ညွိႏိႈင္းတိုင္ပင္ၾကပါတယ္။ ပထမဦးဆံုး ခရီးအျဖစ္ အိုင္အိုဝါျပည္နယ္ရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္ ဒီမြိဳင္း (Des Moines) ကို စက္တင္ဘာ ၁၅ ရက္ စေနေန႔မွာ သြားေရာက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ IWP စာေရးဆရာေတြထဲက ေစတနာ့ဝန္ထမ္းအျဖစ္ နယူးဇီလန္က ဂ်က္ဖရီ ၊ ဖိလစ္ပိုင္က ဂ်င္းန္ဗီးလ္၊ ဥဇဘက္ကစၥတန္က အလီနာ၊ ေမာရိသွ်က ဘာလင္ နဲ႔အတူ ကၽြန္မလည္း လိုက္ပါခဲ့ပါတယ္။

ျပည္နယ္ၿမိဳ႕ေတာ္ ဒီမြိဳင္းဟာ အိုင္အိုဝါၿမိဳ႕နဲ႔ သိပ္မေဝးလွပါဘူး။ 

ၿမိဳ႕ေတာ္ဆိုေပမယ့္လည္း ေအးေဆးၿငိမ္သက္တဲ့ ၿမိဳ႕ေလးတစ္ၿမိဳ႕ပါ။ သင္တန္းကို ပူးေပါင္းစီစဥ္သူျဖစ္တဲ့ Monsoon Bayanihan Asian Resource Centre တည္ရွိရာကို ေရာက္လာတဲ့အခါ ကၽြန္မတို႔အဖြဲ႔ကို အဲဒီရုံးရဲ႕ တာဝန္ခံ ဖိလစ္ပိုင္လူမ်ိဳး အမ်ိဳးသမီးက ဆီးႀကိဳႏႈတ္ဆက္ပါတယ္။ Monsoon ဟာ လူမႈေရး လုပ္ငန္းေတြ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ အန္ဂ်ီအို အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုျဖစ္ၿပီး သူ႔ရဲ႕လုပ္ငန္းစဥ္ေတြထဲမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြကို အၾကမ္းဖက္မႈက ကာကြယ္တာ၊ ကေလးသူငယ္ေတြကို ေစာင့္ေရွာက္တာ စတာေတြ ပါဝင္ပါတယ္။ ရုံးခန္း အႏွံံ႕အျပားကို တာဝန္ခံက လိုက္ျပပါတယ္။ အခန္းေတြမွာ ျပင္ဆင္ထားပံုက ကၽြန္မရဲ႕ အာရုံကို ဖမ္းစားပါတယ္။ နံရံမွာေရာ မ်က္ႏွာၾကက္ေတြမွာပါ ေဆးေရာင္စံု စိုစိုလက္လက္ေတြ ျခယ္သထားၿပီး အရုပ္ေတြလည္း ေရးျခစ္ထားပါတယ္။ အခန္းေတြရဲ႕ အျပင္အဆင္က ကေလးငယ္ေတြ ႀကိဳက္ႏွစ္သက္မယ့္ ပံုစံမ်ိဳးပါ။ စာသင္ခန္းမထဲမွာ ကပ္ထားတဲ့ ႏိုင္ငံစံုက ပိုစတာေတြကို အမွတ္မထင္ ၾကည့္လိုက္ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ပိုစတာတစ္ခုကို သြားေတြ႔ပါတယ္။ ၁၉၈၈ အေရးေတာ္ပံုကို ဂုဏ္ျပဳေရးဆြဲထားတဲ့ ပိုစတာပါ။ 

 

(Monsoon စာသင္ခန္းထဲမွာေတြ႔ရတဲ့ ၈၈၈၈ ပိုစတာ)

မၾကာခင္မွာပဲ ကေလးေတြနဲ႔ မိဘတခ်ိဳ႕ေရာက္လာၾကပါတယ္။ သင္တန္းလာတက္ၾကတဲ့ ကေလးေတြဟာ အရြယ္စံုလင္သလို လူမ်ိဳးလည္း စံုလင္ပါတယ္။ ကၽြန္မ မွတ္မိသေလာက္ ထိုင္း၊ ဂ်ပန္၊ လာအို၊ အိႏိၵယ၊ အင္ဒိုနီးရွားနဲ႕ အာဖရိကတိုက္က ကေလး အမ်ားအျပားကို ေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။ သူတို႔ဟာ အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ အေမရိကကို ေျပာင္းေရႊ႕လာၾကသူေတြပါ။  တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ေျပာင္းေရႊ႕လာတဲ့ မိဘေတြကေန အေမရိကမွာ အေျခခ်ရင္း ေမြးဖြားလာၾကသူေတြပါ။

(ဒီမြိဳင္းၿမိဳ႕ တီထြင္ဖန္တီး စာေရးသားျခင္း သင္တန္း)

(ဒီမြိဳင္းၿမိဳ႕ တီထြင္ဖန္တီး စာေရးသားျခင္း သင္တန္း)

ဒီသင္တန္းက ကေလးေတြကို တီထြင္ဖန္တီးခ်င္တဲ့ စိတ္ကူးဥာဏ္ေပၚလာေအာင္ လႈံ႕ေဆာ္ေပးတဲ့ သင္တန္းသာျဖစ္ၿပီး ေရးနည္းေရးဟန္ေတြကို ေက်ာင္းသင္ခန္းစာဆန္ဆန္ သင္ၾကားေပးျခင္းမ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး။ သူတို႔ရဲ႕ လက္ရာေတြအေပၚမွာ ဘယ္လိုဘယ္ပံု ျဖစ္ရမယ္လို႔ ကန္႔သတ္ထားျခင္းလည္း မရွိပါဘူး။ ေခါင္းစဥ္ကို သူတို႔ စဥ္းစားလို႔ရေအာင္ ကူညီတဲ့အေနနဲ႔ ေပးထားေပမယ့္ သူတို႔ႏွစ္သက္တဲ့ အေၾကာင္းအရာကို ေရးသားဖန္တီးခဲ့ရင္လည္း ျပႆနာ မရွိပါဘူး။ တခ်ိဳ႕က ေပးထားတဲ့ ေခါင္းစဥ္အတိုင္း အက္ေဆး ေရးၾကပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ကလည္း ကဗ်ာေရးပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ကလည္း ေခါင္းစဥ္ကို မလိုက္နာဘဲ သူတို႔ ေခါင္းထဲေပၚလာတဲ့ ဝတၳဳ၊ ပံုျပင္ေတြ ခ်ေရးၾကပါတယ္။

ကေလးေတြကို တစ္ခုခု ဖန္တီးေရးသားခ်င္စိတ္ျဖစ္ေအာင္ လွႈံ႕ေဆာ္ေပးတဲ့အထဲမွာ ေအာက္မွာေဖာ္ျပထားတဲ့ လႈပ္ရွားမႈေတြ ပါဝင္ပါတယ္။

• ·         ကေလးေတြ အဓိက ေရးသားရမယ့္ ေခါင္းစဥ္ကို “Identity” လို႔ ေပးထားပါတယ္။ အဲဒီအေၾကာင္းကို ေရးဖို႔အတြက္ သူတို႔ကို စဥ္းစားစရာေလးေတြေပးပါတယ္။
• ·         ကိုယ့္နာမည္ဟာ ဘာအဓိပၸာယ္ကို ေဆာင္သလဲ ဆိုတာကို သူတို႔ကိုို စဥ္းစားခိုင္းပါတယ္။ နာမည္ နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ တျခားကေလးေတြနဲ႔ စာေရးဆရာေတြ ေရးထားခဲ့တဲ့ အက္ေဆး ကဗ်ာေတြကို နမူနာအျဖစ္ အားက်လာေအာင္ ဖတ္ျပပါတယ္။
• ·         ကၽြန္ေတာ္/ကၽြန္မဟာ အရင္တုန္းကေတာ့….. ဒါေပမယ့္ အခုေတာ့…. (I used to be…. But now I am…) အဲဒီလို အစခ်ီတဲ့ ဝါက်ေလးေတြ တည္ေဆာက္ခိုင္းပါတယ္။
• ·         ကၽြန္ေတာ္/ကၽြန္မ သတိရမိေသးတယ္… (I remember…. ) လုိ႔ အစခ်ီတဲ့ စာေၾကာင္းေလးေတြ ေရးခိုင္းပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ နမူနာကိုေတာ့ Joe Brainard ရဲ႕ I remember စာအုပ္ထဲက စာေၾကာင္းတခ်ိဳ႕ကို ဖတ္ျပပါတယ္။

• ·         ကေလးေတြကို အက္ေဆး၊ကဗ်ာ တစ္ခုခု ခ်ေရးခုိင္းပါတယ္။ ေရးတဲ့ေနရာမွာ အုပ္စုခြဲလိုက္ပါတယ္။ သင္တန္းမွာ ကူညီသူေတြက လူခြဲၿပီး အုပ္စုေတြကို ဦးေဆာင္တာဝန္ယူေပးရပါတယ္။ တစ္ဦးခ်င္းကို အကဲခတ္ၿပီး လိုရင္လိုသလို အတူတကြ အျပန္အလွန္ေဆြးေႏြး ကူညီေပးပါတယ္။

သင္တန္းမွာ မွတ္မွတ္ရရျဖစ္ခဲ့ရတာ တစ္ခုကေတာ့ အလီနာရဲ႕ ကူညီမႈပါ။ ဥဇဘက္ကစၥတန္က အလီနာ ဆိုတဲ့ ဂ်ာနယ္လစ္ စာေရးဆရာမေလးဟာ IWP စာေရးဆရာ အားလံုးထဲမွာ အငယ္ဆံုးပါ။ အသက္ ၂၃ ႏွစ္ပဲရွိေသးတဲ့ အလီနာဟာ ရုရွေရေျမမွာ ေမြးဖြားသူေလးပီပီ ဒစၥေနကာတြန္းထဲက မင္းသမီးေလးေတြလို မ်က္လံုးဝိုင္းဝိုင္းေလးေတြနဲ႔ ထင္းေနေအာင္ အလြန္လွပသူေလးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔ကို ေတြ႔တဲ့ ကေလးတုိင္းဟာ (အထူးသျဖင့္ မိန္းကေလးငယ္ေလးေတြဟာ) အရမ္းသေဘာက်ၾကပါတယ္။ သူ႕အသားေလးကို ကိုင္ၾကည့္ၿပီး မင္းကဘာေၾကာင့္ ဒီေလာက္လွႏိုင္ရတာလဲ လို႔ေမးသူကလည္း ေမးပါတယ္။ 

သင္တန္းမွာ သိသိသာသာ ေအးေဆးၿငိမ္သက္တဲ့ ကေလးမေလး တစ္ေယာက္ရွိပါတယ္။ သူက အိႏိၵယက ေျပာင္းေရႊ႕ေနထုိင္လာသူေလးပါ။ မ်က္မွန္လည္း အထူႀကီးနဲ႔ မ်က္စိအားအေတာ္နည္းၿပီး လက္ေရးကိုလည္း ညီညာေအာင္ မနည္းထိန္းေရးရပါတယ္။ ေခါင္းကို ငံု႔ထားၿပီး စကားလည္း မေျပာသေလာက္ပါပဲ။ အက္ေဆးေရးၾကတဲ့အခါ သူဟာ ဘာေရးရမွန္း အိုင္ဒီယာ မထြက္ဘူးျဖစ္ေနပါတယ္။ ေရးသမွ်ကလည္း သဒၵါအမွားအယြင္းေတြနဲ႔ ဘာသာစကားလည္း အေတာ္အားနည္းရွာပါတယ္။ အလီနာက သူ႕အနားမွာ ထိုင္ေပးတဲ့အခါ သူ ေတာ္ေတာ္ အားတက္သြားပါတယ္။ အဲဒီ့ေနာက္မွာ မသိမသာနဲ႔ အလီနာက သူ႔ကို ေမးခြန္းေလးေတြ ေမးေပးပါတယ္။ အလီနာေမးတဲ့ ေမးခြန္းေလးေတြကို ေျဖလိုက္ စဥ္းစားလိုက္နဲ႔ သူဟာ ေနာက္ဆံုးေတာ့ တကယ္ကို လွပတဲ့ ကိုယ္ပုိင္ ပံုျပင္ေလးတစ္ပုဒ္ကို ေရးသြားႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ သင္တန္းၿပီးသြားေတာ့ အတန္းေရွ႕မွာ သူတို႕လက္ရာေတြကို ထြက္ၿပီး ဖတ္ျပၾကတဲ့အထဲမွာလည္း အဲဒီ ကေလးမေလးဟာ ယံုၾကည္မႈရွိရွိနဲ႔ သူ႕ဇာတ္လမ္းေလးကို ခပ္တည္တည္ ဖတ္ျပသြားႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ 

ေနာက္ထပ္မွတ္မွတ္ရရ ေရးသားခ်က္တစ္ခုကေတာ့ ထိုင္းလူမ်ိဳးနဲ႔ လာအိုလူမ်ိဳး အထက္တန္း ေက်ာင္းသားေလး ႏွစ္ေယာက္ စုေပါင္းေရးၾကတဲ့ ကဗ်ာပါ။ “အထက္တန္းေက်ာင္း” လို႔ ေခါင္းစဥ္ေပးထားတဲ့ စာေၾကာင္းေလးေတြကို အစကေတာ့ ကဗ်ာလို႔ပဲ ထင္မိတာပါ။ အတန္းေရွ႕မွာ ထြက္ၿပီး ရြတ္ျပတဲ့အခါ ဟစ္ပ္ေဟာ့ သီခ်င္းျဖစ္ေနပါတယ္။ တစ္ေယာက္က စာသားေတြရြတ္ တစ္ေယာက္က ပါးစပ္ဆိုင္းနဲ႔ သီဆိုျပသြားတာ  အံံ့ၾသစရာစြမ္းရည္ေတြပါပဲ။ ဂ်ပန္မေလး တစ္ေယာက္ကေတာ့ ပံုပဲဆြဲခ်င္တယ္ စာေတြ မေရးခ်င္ဘူး ဆိုၿပီး identity ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္ကို သရုပ္ေဖာ္ထားတဲ့ ကာတြန္းကြက္ေလးေတြ ဆြဲျပခဲ့ပါတယ္။ 

(ဟစ္ပ္ေဟာ့ သီခ်င္း ဆိုျပေနတဲ့ ထုိင္းေက်ာင္းသားေလးနဲ႔ လာအိုေက်ာင္းသားေလး)

(သူဆြဲထားတဲ့ ကာတြန္းေတြကို ျပေနတဲ့ ဂ်ပန္ေက်ာင္းသူေလး)

ဒီကေလးေတြရဲ႕ ေနာက္ခံကို ကၽြန္မတို႕ ေသေသခ်ာခ်ာမသိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ကၽြန္မစိတ္ထဲမွာ သူတို႔ထဲက တခ်ိဳ႕ရဲ႕ ေနာက္ခံဇာတ္ေၾကာင္းေတြမွာ သိပ္မလွပတဲ့ အေၾကာင္းေတြလည္း ပါဝင္ႏိုင္တယ္လို႔ ခန္႔မွန္းမိပါတယ္။ ဥပမာ - တခ်ိဳ႕ဟာ နယ္စပ္ကေန ခိုလႈံလာတဲ့ ဒုကၡသည္ေလးေတြလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အာရုံဝင္စားၿပီး စိတ္ကူးေတြ ညွစ္ထုတ္တဲ့အခါ မလိမ္ညာတတ္တဲ့ ကေလးေတြပီပီ စိတ္ထဲမွာ တကယ္ရွိတာေတြကို ခ်ေရးတတ္ၾကပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ အတိတ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို ေရးတဲ့အခါ   အႏုတ္လကၡဏာေဆာင္တဲ့ အေရးအသားတခ်ိဳ႕ကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ကေလးမေလး တစ္ေယာက္ကေတာ့ သူ႕ကို လူတုိင္းကမုန္းတယ္။ ဘယ္သူမွမခ်စ္ၾကဘူး၊ သူကလည္း ဘယ္သူ႔ကိုမွ ဂရုမစိုက္ဘူး စသည္ျဖင့္ ေရးေနတာကို ေတြ႕တဲ့အတြက္ သူ႔အနားမွာ ထိုင္ေပးၿပီး တျခားေမးခြန္းေတြကို အာရုံေျပာင္းေအာင္ ေမးေပးရပါတယ္။

အဲဒီ သင္တန္းအၿပီး ေနာက္ထပ္ေနရာေတြကို မသြားခင္မွာေတာ့ အခုလို ငယ္စဥ္ဘဝက ဝမ္းနည္းစရာ၊ မမွတ္မိခ်င္စရာ အျဖစ္အပ်က္ေတြ ႀကံဳေတြ႔ႏိုင္မယ့္ ကေလးေတြ၊ လူနည္းစု လူမ်ိဳးႏြယ္ ျဖစ္ေနတဲ့ ကေလးေတြႀကံဳလာခဲ့ရင္ ပိုသတိထားၿပီး သူတို႔အတြက္ စိတ္ခံစားမႈ မေကာင္းေစမယ့္ အေၾကာင္းအရာေတြကို ေရွာင္ရွားၾကဖို႔ ေဆြးေႏြးျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ 

စက္တင္ဘာ ၂၀ ရက္ေန႔မွာ ေနာက္ထပ္ သြားေရာက္ခဲ့တဲ့ ၿမိဳ႕ကေတာ့ အိုင္အိုဝါ ျပည္နယ္ထဲကပဲ စပစ္ရစ္ လိပ္ခ္ (Spirit Lake) ဆိုတဲ့ ၿမိဳ႕ပါ။ အဲဒီၿမိဳ႕ဟာ IWP ရဲ႕ coordinator ဂ်ိဳး (Joseph Tiefenthaler)  ရဲ႕ ဇာတိၿမိဳ႕ေလးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေနရာကေတာ့ အိုင္အိုဝါၿမိဳ႕ကေန အေတာ္ေလး အလွမ္းေဝးတာမို႔ ညအိပ္ညေန သြားခဲ့ၾကရပါတယ္။ ဒီတစ္ခါေတာ့ သင္တန္းမွာ ကူညီဖို႔ လိုက္ပါလာၾကတဲ့ IWP စာေရးဆရာေတြက အီရတ္က ဂူလာလာ၊ ခ်ီလီက မာတီးရားစ္၊ ေဘာ့စဝါနာက တီေဂ်၊ ေနဘုန္းလတ္နဲ႔ ကၽြန္မ တို႔ျဖစ္ပါတယ္။ 

သြားတဲ့ လမ္းတေလွ်ာက္မွာ ေျပာင္းဖူးခင္းေတြကို တေမွ်ာ္တေခၚ ျမင္ေနရပါတယ္။ ၿမိဳ႕အဝင္နားမွာေတာ့ စြမ္းအင္ထုတ္လုပ္တဲ့ ေလရဟတ္ (windmill) ေတြကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ကၽြန္မတို႔ႏိုင္ငံမွာ မရွိတဲ့အရာေတြပါ။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ တီေဂ်က “ဝတၳဳတစ္ပုဒ္ကို သတိရလိုက္တာ” လို႔ ေကာက္ခါငင္ကာ ေျပာပါတယ္။ သူက စာအုပ္ နာမည္ကို ေမ့ေနပါတယ္ ။ “ဟုိ.. ဒြန္.. ဒြန္နဲ႔စတယ္ေလ” တဲ့။  ဒြန္ရယ္ ေလရဟတ္ရယ္ ဆက္စပ္ၿပီး ကၽြန္မလည္း ခ်က္ခ်င္း သိလိုက္ပါတယ္။ “စပိန္ စာေရးဆရာ ဆာဗန္းေတးစ္ရဲ႕ ဒြန္ကီေရာေတး (Don Quixote) မဟုတ္လား” ဆုိေတာ့ သူက ဝမ္းသာအားရ ေခါင္းညိတ္ပါတယ္။ 

(စပစ္ရစ္လိပ္ခ္ ၿမိဳ႔အဝင္မွ ေလရဟတ္မ်ား)

 ၿမိဳ႕အဝင္မွာ ဂ်ိဳးရဲ႕အေမအိမ္ကို ခဏဝင္ခဲ့ၾကပါတယ္။  ဂ်ိဳးရဲ႕ အေမက ကၽြန္မတို႔အတြက္ ညစာ ခ်က္ျပဳတ္ ျပင္ဆင္ထားပါတယ္။ အဲဒီေနရာဟာ အိုင္အိုဝါၿမိဳ႕နဲ႔စာရင္ သိသိသာသာ ေအးလွပါတယ္။ ညစာစားၿပီးတဲ့အခါ ကၽြန္မတို႔အတြက္ မီးပံုပြဲလည္း လုပ္ေပးပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ တည္းခိုေနထုိုင္ရမယ့္ ၿမိဳ႕ထဲ ေရကန္အနားက လွပတဲ့ ဘန္ဂလိုေတြဆီကို ေရာက္လာပါတယ္။   ဘန္ဂလိုနားက ေရကန္ဟာ ေႏြရာသီမွာဆိုရင္ အပန္းေျဖသူေတြနဲ႕ စည္ကားေနတယ္ လို႔ ဂ်ိဳးက ေျပာျပပါတယ္။ ခရီးပန္းလာလို႔ တခ်ိဳ႕က နားၾကေပမယ့္ ကၽြန္မနဲ႔ စာေရးဆရာတခ်ိဳ႕ဟာ ဂ်ိဳးနဲ႔အတူ ေရကန္ရႈခင္းကို ညေမွာင္ေမွာင္မွာ သြားၾကည့္ရင္း ေလညင္းခံၾကပါေသးတယ္။

စပစ္ရစ္ လိပ္ခ္ မွာ သင္တန္းတက္ဖို႔ ေရာက္လာၾကတဲ့ ကေလးေတြကေတာ့ ဒီမြိဳင္းမွာေလာက္ မမ်ားျပားပါဘူး။ အဲဒီကေလးေတြကေတာ့ အေမရိကန္ ၿမိဳ႕ခံေလးေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။ သူတို႔က ကိုယ့္ကိုယ္ကို ပိုၿပီး ယံုၾကည္မႈရွိၿပီးေတာ့ သြက္လက္ၾကတာကို သတိထားမိပါတယ္။ အဲဒီ သင္တန္းေက်ာင္းမွာကေတာ့ သင္ေထာက္ကူပစၥည္းေတြ စံုလင္ပါတယ္။ ေက်ာင္းက က်ယ္ဝန္းၿပီး ပန္းခ်ီျပခန္းလည္း ရွိပါတယ္။ 

ဒီသင္တန္းမွာေတာ့ ကေလးအေရအတြက္ နည္းၿပီး ကၽြန္မတို႔က လူမ်ားေနတဲ့အတြက္ ­­­­­ကေလးေတြ အေနခက္မွာစိုးလို႔ စာသင္ေနတုန္း ဓာတ္ပံုရိုက္ မွတ္တမ္းတင္တာကို သိပ္ မလုပ္ျဖစ္ခဲ့ၾကပါဘူး။ သင္တန္းၿပီးမွသာ သူတို႔နဲ႔ စုေပါင္း ဓာတ္ပံုရိုက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီသင္တန္းမွာေတာ့ အခ်ိန္လည္းရတဲ့အတြက္ ကဗ်ာရြတ္ဆိုမႈမွာ အထူးကၽြမ္းက်င္တဲ့  တီေဂ်ဒီးမားက သူတို႔ေရးထားတဲ့ စာေတြကို ပရိသတ္ေရွ႕မွာ အသံထြက္ ရြတ္ဆိုတဲ့အခါ ဘယ္လိုဟန္ပန္နဲ႕ အသံေနအသံထား ပီျပင္ေအာင္ ရြတ္ဆိုရမယ္ ဆိုတဲ့ အေျခခံ အခ်က္ကေလးေတြကို သင္ျပေပးခဲ့ပါတယ္။ ကေလးေတြကလည္း သူတို႔စိတ္တုိင္းက် ေလ့က်င့္ၿပီးမွ သူတို႔ေရးထားတာေလးေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာ ရြတ္ဖတ္ျပခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလို သင္တန္းေတြကို အပတ္စဥ္တိုင္း တျခားၿမိဳ႕ေတြမွာလည္း လွည့္လည္ဖြင့္လွစ္ ခဲ့ပါတယ္။ ကၽြန္မက အခုေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ၿမိဳ႕ ၂ ၿမိဳ႕ကို လိုက္ပါခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီသင္တန္းေတြအားလံုးမွာ ေရးသားခဲ့တဲ့ ကေလးေတြရဲ႕ လက္ရာေတြကို စုစည္းၿပီးတဲ့အခါ The Iowa Youth Writing Project က စာအုပ္တစ္အုပ္ ထုတ္ေဝေပးမွာပါ။ 

(စပစ္ရစ္လိပ္ခ္ၿမိဳ႕ွ တီထြင္ဖန္တီး စာေရးသားျခင္းသင္တန္း)

(စပစ္ရစ္လိပ္ခ္ၿမိဳ႕ တီထြင္ဖန္တီး စာေရးသားျခင္းသင္တန္း)

ဒီလို ရက္တိုသင္တန္းေလးေတြကို ကၽြန္မတို႔ဆီမွာလည္း စာေရးဆရာေတြက ေက်ာင္းဆရာေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး ေစတနာ့ဝန္ထမ္း လိုက္လံဖြင့္လွစ္ေပးႏိုင္ရင္ ေကာင္းမယ္ လို႔ ေတြးမိပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ပုဂၢလိက ေက်ာင္းေတြမွာသာ ရရွိႏိုင္တဲ့ သင္ရိုးညႊန္းတန္းျပင္ပ ပညာေရးကို သင္ယူခြင့္ မရႏိုင္တဲ့ ႏြမ္းပါးတဲ့ ေဒသက အစိုးရေက်ာင္းေတြ၊ ဘုန္းေတာ္ႀကီးသင္ပညာေရး ေက်ာင္းေတြမွာ ခ်ိတ္ဆက္ၿပီး သင္ၾကားႏိုင္ရင္ ေကာင္းမယ္လို႔ ေတြးမိပါတယ္။ တစ္ခုရွိတာကေတာ့ ဒီလိုသင္တဲ့ေနရာမွာ ကၽြန္မတို႔ရဲ႕ ပညာေရးစနစ္ေဟာင္းမွာ အရိုးစြဲလာခဲ့တဲ့ ဆရာကသာ တဖက္သက္ ပို႔ခ်သင္ၾကား လိုတဲ့ အေလ့အထကိုေတာ့ ေဖ်ာက္ပစ္လိုက္ဖို႔ လိုပါလိမ့္မယ္။ တီထြင္ဖန္တီးမႈနဲ႔ ပတ္သက္လာရင္ ကေလးေတြကို ဘယ္လို သင္ၾကားေပးလိုက္မယ္လို႔ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ဆရာသဖြယ္ သေဘာထားလို႔ မရပါဘူး။ ကေလးေတြမွာ ပင္ကုိယ္သဘာဝအားျဖင့္ တီထြင္ဖန္တီးႏိုင္စြမ္းေတြ အ ံ့မခန္းရွိပါတယ္။ ကေလးတို႔ရဲ႕ သန္႔စင္တဲ့ စိတ္ကူးဥာဏ္မွာ အကန္႔အသတ္မရွိပါဘူ။ အဲဒါေတြကို ဖန္တီးမႈရလာဒ္အျဖစ္ ထြက္ေပၚလာေအာင္ လူႀကီးေတြက လွဳံ႕ေဆာ္ေပးမယ့္၊ အားေပးတိုက္တြန္းမယ့္ အခန္းက႑က ျဖည့္စြက္ပါဝင္ဖို႔သာ လိုအပ္ပါတယ္။

၁၂။ Spirit Lake ရဲ႕ စာအုပ္ဆုိင္က ဝတၳဳ/ကဗ်ာရြတ္ပြဲ နဲ႔  ေရကန္ထဲမွာ ေလွစီးၾကျခင္း

စပစ္ရစ္လိပ္ခ္ ကို ေရာက္တုန္းေရာက္ခိုက္မွာ စာေပဖတ္ပြဲတစ္ပြဲ က်င္းပဖို႔လည္း  ဂ်ိဳးက စီစဥ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ IWP မွာ အိုင္အိုဝါၿမိဳ႕က စာေပရြတ္ပြဲ အနည္းဆံုး တစ္ပြဲဟာ IWP စာေရးဆရာေတြ မျဖစ္မေန ပါဝင္ဆင္ႏႊဲရမယ့္ အစီအစဥ္ေတြထဲမွာ ပါပါတယ္။ အဲဒီ ရြတ္ပြဲေတြမွာ ကၽြန္မရဲ႕ အလွည့္ မက်ေသးတာမို႔ အခု စပစ္ရစ္လိပ္ခ္ မွာ ရြတ္ဆိုတဲ့ပြဲဟာ ကၽြန္မအတြက္ေတာ့ အေမရိကမွာ ပထမဆံုး ကဗ်ာရြတ္ရမယ့္ ပြဲျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။

ဒီပြဲမွာ သင္တန္းကို လိုက္ပါလာၾကတဲ့ စာေရးဆရာေတြအားလံုးျဖစ္တဲ့ ဂူလာလာ၊ မာတီးရားစ္၊ တီေဂ်၊ ေနဘုန္းလတ္နဲ႔ ကၽြန္မတို႔ အားလံုး ရြတ္ၾကမွာျဖစ္ပါတယ္။ မာတီးရားစ္ ကေတာ့ ဝတၳဳေရးဆရာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ သူ႕ဝတၳဳရွည္တစ္ပုဒ္ရဲ႕ ေကာက္ႏုတ္ထားတဲ့ စာသားေတြကို ဖတ္ျပပါတယ္။ က်န္သူေတြအားလံုးက ကဗ်ာရြတ္ၾကပါတယ္။ စာအုပ္ဆိုင္ထဲမွာ လာေရာက္ၾကည့္ရႈ အားေပးၾကသူေတြဟာ ၿမိဳ႕ခံ အရပ္သူအရပ္သားေတြပါ။ သက္လတ္ပိုင္းနဲ႔ သက္ႀကီးပိုင္းေတြ ပိုမ်ားတာကို သတိထားမိပါတယ္။ 

လမ္းမႀကီးရဲ႕ ေဘးမွာ တည္ရွိတဲ့ Hill Avenue Book Co. စာအုပ္ဆုိင္ထဲက ထိုင္ခံုေလးေတြ စီခ်ထားတဲ့ ေနရာေလးဟာ အသံလံု အခန္းတစ္ခုမဟုတ္ပါဘူး။ ခန္းခန္းနားနားလည္း သိပ္မရွိလွပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ တက္ေရာက္လာၾကတဲ့ ပရိသတ္ဟာ စည္းကမ္းတက် တိတ္ဆိတ္ၿငိမ္သက္လွပါတယ္။ ရြတ္ဖတ္သမွ် စာေတြကို အေသအခ်ာ နားစြင့္ၿပီး တေလးတစား နားေထာင္ၾကပံုဟာ စာေရးဆရာေတြအဖို႔ တကယ့္ကို အားတက္စရာပါ။ အဲဒီေန႔က ကၽြန္မရဲ႕ ကဗ်ာ၂ ပုဒ္ျဖစ္တဲ့ “ဟစ္တလာနဲ႔ ေခ်ေဂြဗားရား ဘီယာဘားမွာ စကားစျမည္ေျပာၾကတယ္” နဲ႔ “ၿမိဳ႕ျပသူေလးနဲ႔ တစ္ညေန” တို႔ရဲ႕ အဂၤလိပ္ဘာသာျပန္ေတြ ကို ရြတ္ခဲ့ပါတယ္။ 

(စာေပရြတ္ပြဲအတြက္ ေၾကာ္ျငာထားတဲ့ ပိုစတာ)

(စပစ္ရစ္လိပ္ခ္ၿမိဳ႕ စာအုပ္ဆိုင္ထဲက စာေပရြတ္ပြဲကို တက္ေရာက္လာၾကသူအခ်ိဳ႕)

(စပစ္ရစ္လိပ္ခ္ၿမိဳ႕ စာအုပ္ဆိုင္ထဲက စာေပရြတ္ပြဲမွာ ပန္ဒိုရာ ကဗ်ာရြတ္ေနစဥ္)

ဒီေနရာမွာ ကဗ်ာဆရာမေလး တီေဂ်ဒီးမားအေၾကာင္း နည္းနည္း ေျပာျပခ်င္ပါတယ္။ သူဟာ အသက္ ၃၀ ဝန္းက်င္သာရွိေသးေပမယ့္ ကဗ်ာနဲ႔ပတ္သက္ရင္ သူ႕ႏိုင္ငံမွာ ဦးေဆာင္ဦးရြက္ လုပ္ေဆာင္ေနသူပါ။ သူက spoken poetry ဆိုတဲ့ စကားေျပာကဗ်ာကို အထူး အေလးေပး လုပ္ေဆာင္ေနသူပါ။ ကၽြန္မနဲ႔သူဟာ ကိုယ့္ႏိုင္ငံေတြ အေၾကာင္းေရာ ကဗ်ာအေၾကာင္းကိုပါ မၾကာခဏ စကားေျပာျဖစ္ၾကပါတယ္။ သူဟာ ကဗ်ာကို စာရြက္မၾကည့္ပဲ အလြတ္ရြတ္ဆိုေလ့ရိွပါတယ္။ ေဘာ့စဝါနာရဲ႕ ကဗ်ာဟာ စကားေျပာ ဘာသာစကားနဲ႔ အသံကို အေျခခံတယ္ဆုိတဲ့ အယူအဆကို လက္ကိုင္ျပဳထားၿပီး အသံကို အားျပဳၿပီး ရြတ္သူပါ။ သူ႕ရဲ႕ အလြန္ဆြဲေဆာင္မႈ ရွိတဲ့ ကဗ်ာရြတ္ဆိုမႈကို အဲဒီပြဲမွာ ကၽြန္မ ပထမဆံုး ျမင္ဖူး ၾကားဖူးခဲ့ရပါတယ္။

အဲဒီခရီးစဥ္ဟာ ဂ်ိဳးရဲ႕ ဇာတိၿမိဳ႕ျဖစ္တာေၾကာင့္ အစီအစဥ္ေတြ ခ်ိတ္ဆက္ထားတာ အဆင္ေျပလွပါတယ္။ ဂ်ိဳးရဲ႕ အမ်ိဳးေတြ အကုန္လံုးက ကၽြန္မတို႔ကုိ လိႈက္လိႈက္လွဲလွဲ ေဖာ္ေဖာ္ေရြေရြ ကူညီၾကပါတယ္။ ေရွ႕မွာ ေျပာျပခဲ့တဲ့အတိုင္း ဂ်ိဳးရဲ႕အေမက ညစာေကၽြးခဲ့တယ္။ ဂ်ဳိးရဲ႕ အေဖကေတာ့ တည္းခိုဖို႔ ဘန္ဂလို ရေအာင္ စီစဥ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ဂ်ိဳးရဲ႕ အေဒၚ က ေမာ္ေတာ္ဘုတ္ တစ္စီးနဲ႔ ေရာက္လာၿပီး ကၽြန္မတို႔ကို ကန္ထဲမွာ လိုက္ျပပါတယ္။ အဲဒီေန႔က ေကာင္းကင္ဟာ ျပာႏွမ္းေနၿပီး တိမ္ေတြအဆုပ္ဆုပ္နဲ႔ သိပ္ကို သာယာလွပပါတယ္။ ေလတျဖဴးျဖဴးနဲ႕ ေလွစီးေနရင္း အမိေျမက အင္းေလးကန္ကိုလည္း သတိရမိပါတယ္။ 

(ဂ်ိဳးရဲ႕ အေဒၚက အဲဒီ ေမာ္ေတာ္ဘုတ္နဲ႔ လာေခၚခဲ့ပါတယ္။)

(Spirit Lake ေရကန္ျမင္ကြင္း)

( ေလွေပၚမွာ ထိုင္ေနၾကတဲ့ ေဘာ့စဝါနာက တီေဂ်၊ အီရတ္က ဂူလာလာနဲ႔ IWP ရုံးဝန္ထမ္း အမ္မလီ)

ဒီေဒသဟာ အိုင္အိုဝါရဲ႕ ထင္ရွားတဲ့ အပန္းေျဖေနရာတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ အိုင္အိုဝါျပည္နယ္ရဲ႕ ဒစ္ကင္ဆင္ နယ္ေျမ (Dickinson County) မွာ ရွိတဲ့ Spirit Lake, West Okoboji and East Okoboji ေရကန္အစုအေဝးကို Iowa Great Lakes လို႔ေခၚပါတယ္။ ေဒသတစ္ခုလည္း ၿခံဳၿပီး Okoboji လို႔လည္း ေခၚပါတယ္။ Spirit Lake က အႀကီးဆံုးျဖစ္ၿပီး ၂၃ စတုရန္းမီတာ က်ယ္တယ္လို႔ဆိုပါတယ္။

အဲဒီလို ေရကန္ထဲမွာ ေလွ်ာက္လည္ရတာ အေမရိကကိုေရာက္မွ ဒါဟာ ဒုတိယအႀကိမ္ပါ။ 

အိုင္အိုဝါၿမိဳ႕ကို ေရာက္ၿပီး တစ္ပတ္ေလာက္အၾကာတုန္းက တနဂၤေႏြတစ္ေန႔မွာလည္း ၿမိဳ႕အနီးအနားက Lake Macbride ေရကန္ကို IWP ရုံးအဖြဲ႕က လိုက္ပို႔ၾကပါေသးတယ္။ အဲဒီေရကန္ထဲမွာေတာ့ လူ ၄ ေယာက္ စီးလို႔ရတဲ့ ေျခနင္းေလွာ္ရတဲ့ ေလွကေလးမွာ အီရတ္က ဂူလာလာ၊ အီရန္က ယာကုဘ္၊ ေနဘုန္းလတ္နဲ႔ ကၽြန္မတို႔ ေလွ်ာက္စီးျဖစ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ကန္အနီးတဝိုက္က ေတာအုပ္ကေလးမွာလည္း လမ္းေလွ်ာက္ၿပီး ဓာတ္ပံုရိုက္ျဖစ္ၾကပါတယ္။ အျပန္မွာ Wilson’s Apple Orchard ပန္းသီးၿခံကို လိုက္ပို႔ေပးပါတယ္။ ပန္းသီးၿခံထဲမွာ Bessie လို႔ နာမည္ေပးထားတဲ့ လယ္ထြန္စက္ကားႀကီးကို စီးၿပီး ပန္းသီးပင္ေတြ ေရႊဖယံုခင္းေတြကို ေလွ်ာက္ၾကည့္ျဖစ္ၾကပါတယ္။ 

(Lake Macbride ေရကန္ေဘးမွာ ထုိင္ရင္း စကားေျပာေနၾကတဲ့ IWP စာေရးဆရာေတြ)

(ပန္းသီးၿခံကို လွည့္လည္ၾကည့္ၾကစဥ္)

ကမၻာေပၚမွာ အဖြံ႕ၿဖိဳးအတိုးတက္ဆံုး ႏိုင္ငံႀကီးတစ္ခုကို ေရာက္ေနတဲ့အခိုက္မွာ အခုလို သူတို႔ရဲ႕ ေက်းလက္ နယ္ေဒသေတြကို သြားေရာက္ ေလ့လာခြင့္ရတာ အလြန္ႀကီးမားတဲ့ အခြင့္အေရးတစ္ရပ္လို႔ ကၽြန္မကေတာ့ မွတ္ယူပါတယ္။ အိုင္အိုဝါၿမိဳ႕ အနီးအနားက ပေရရီျမက္ခင္းျပင္ ရွိရာေဒသက ေက်းလက္အိမ္တစ္အိမ္ကိုလည္း IWP အစီအစဥ္နဲ႕ သြားလည္ခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ့အျပင္ ယာခင္းမွာ ေနထုိင္တဲ့ ဂူလာလာရဲ႕ မိတ္ေဆြတစ္ေယာက္က ဖိတ္ေခၚေကၽြးေမြးလို႔လည္း ပိတ္ရက္တစ္ရက္မွာ ဂူလာလာနဲ႔ အတူကပ္လုိက္ၿပီး ေရာက္ဖူးခဲ့ပါေသးတယ္။  

(ဆက္လက္ေဖာ္ျပသြားပါမည္။)

၂၀၁၃ ဂၽြန္လ စတုိင္သစ္မဂၢဇင္းတြင္ ေဖာ္ျပၿပီး။  


အပုိင္း (၁) သို႕  
အပိုင္း(၂) သို႔

 အပိုင္း (၃) သို႔