ဘက္လိုက္တတ္တဲ့ ၾကားေနမႈေတြ အေၾကာင္း

ပံု ဒီက

No Man’s Land ဆိုတဲ့ စပိန္စကားေျပာ အဂၤလိပ္ စာတန္းထိုး ဒီဗြီဒီ ေလး ၾကည့္ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္က ထုတ္ခဲ့တဲ့ ကားပါ။ ေဘာ့စနီးယား စစ္ေျမျပင္ကို အေျခခံထားတဲ့ ဇာတ္လမ္းျဖစ္ပါတယ္။ Branko Djuric နဲ႕ Rene Bitorajac တို႕က အဓိက သရုပ္ေဆာင္ထားပါတယ္။

No Man’s Land ဆုိတာ စစ္ပြဲတစ္ပြဲမွာ ရန္သူဘက္ ကိုယ့္ဘက္ နယ္နိမိတ္ႏွစ္ခုထဲမွာ မဟုတ္ဘဲ ၾကားမွာ လြတ္ေနတဲ့ ေနရာကို ေခၚတယ္လို႕ ဆိုၾကပါတယ္။ ဘယ္ဘက္ကပိုင္သလဲ ဆိုတာ အျငင္းပြားတဲ့ ေနရာ ျဖစ္ႏိုင္သလို ကိုယ့္ေလွ်ာက္ေျမာင္း (trench) ထဲက ထြက္ၿပီး အဲဒီမွာ သြားေနရာယူလိုက္ရင္ တဘက္က တိုက္ခိုက္မႈကို ခံရႏိုင္တာမို႕ ဘယ္သူမွ မယူတဲ့ေနရာ လို႕လည္း ေျပာတယ္။

ဇာတ္လမ္းရဲ႕အစမွာ အရုဏ္ဦး ေ၀လီေ၀လင္းမွာ ခ်ီတက္လာတဲ့ ေဘာ့စနီးယား စစ္သားတစုဟာ No Man’s Land မွာ အတိုက္ခုိက္ခံရပံုကို ျပထားပါတယ္။ အဲဒီမွာရွိေနတဲ့ ေလွ်ာက္ေျမာင္း ထဲကို ခ်ီကီ (Ciki) လုိ႕အမည္ရတဲ့ စစ္သားတစ္ေယာက္ပဲ အသက္မေသဘဲ က်သြားခဲ့တယ္။ ေနာက္က်ေတာ့ တဘက္ရန္သူျဖစ္တဲ့ ဆာ့ဘ္ တပ္က စစ္သားႏွစ္ေယာက္က အဲဒီအထဲမွာ က်န္ေနသူေတြကို ရွင္းလင္းဖို႕လာၾကတယ္။ မအူမလည္ နီႏို (Nino) ဆိုတဲ့ စစ္သားေလးရယ္ သူ႕ထက္ပို၀ါရင့္ပံုရတဲ့ ေနာက္တစ္ေယာက္ရယ္။

သူတို႕လာတာကုိ သိေတာ့ ခ်ီကီက အတြင္းမွာ ၀င္ပုန္းေနခဲ့တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ အျပင္ဘက္မွာ ခ်ီကီရဲ႕ ရဲေဘာ္ျဖစ္တဲ့ စစ္သားတစ္ေယာက္ရဲ႕ အေလာင္းက ရွိေနတယ္။ ဆာ့ဘ္ စစ္သားအႀကီးက နီႏိုကို သင္ျပဖို႕အတြက္ အဲဒီအေလာင္းေအာက္မွာ လႈပ္ရွားလိုက္ရင္ ေပါက္ကြဲႏိုင္တဲ့ မိုင္းတစ္ခုကို ထည့္ျပလိုက္တယ္။ အေလာင္း လာေကာက္သူေတြကို ေျခမႈန္းဖုိ႕ေပါ့။ ေနာက္ေတာ့ ခ်ီကီက ေသနတ္နဲ႕ ပစ္လိုက္တာေၾကာင့္ အဲဒီ ဆာ့ဘ္စစ္သားအႀကီး ေသသြားတယ္။ နီႏိုကိုေတာ့ ခ်ီကီက မသတ္ဘဲ ထားလိုက္တယ္။ သူဒီေနရာကေန လြတ္ေျမာက္ဖို႕အတြက္ တခုခုအသံုး၀င္လို ၀င္ျငားေပ့ါ။

ျပႆနာစ လာတာကေတာ့ အေလာင္းလို႕ ထင္ရတဲ့ ခ်ီကီရဲ႕ သူငယ္ခ်င္းစစ္သားက တကယ့္တကယ္မွာ ေသမေနတဲ့အခါမွာပါ။ ဒဏ္ရာေတြနဲ႕ ေမ့ေမ်ာေနရာက ျပန္သတိရလာတဲ့အခါ လႈပ္လိုက္ရင္ ေပါက္မယ့္ မိုင္းကို ေက်ာေအာက္ ခုထားခံရတာကို သိတဲ့အခါ သူ႕ခမ်ာ ဒုကၡေရာက္ရေတာ့တယ္။

သူတို႕ဟာ ပိတ္မိေနတာကို အကယ္ခံရဖို႕ တနည္းနည္းႀကံရေတာ့တယ္။ ေသနတ္ကိုင္ထားတဲ့ ခ်ီကီက နီႏုိကို ယူနီေဖာင္းခၽြတ္ၿပီး အလံျဖဴေ၀ွ႕ယမ္းၿပီး ေလွ်ာက္ေျမာင္းအ၀မွာ ေအာ္ဟစ္ခုိင္းတယ္။ အဲဒီအနီးအနားမွာ ကုလသမဂၢ တပ္ေတြလည္း ရွိေနတယ္။ သူတို႕က လွမ္းျမင္လိုက္တယ္။

တိုတိုေျပာရရင္ အဲဒီေနာက္ပိုင္းမွာ ျပင္သစ္လူမ်ိဳး တပ္ၾကပ္တစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ မာခ်န္ (Marchand) က ပိတ္မိေနတဲ့ ခ်ီကီတို႕ စစ္သားသံုး ေယာက္ကို ေတြ႕သြားၿပီ ကယ္ဖို႕ ႀကိဳးစားပါတယ္။ သူ႕အထက္အရာရွိႀကီးကေတာ့ အဲဒီလိုကူညီဖို႕အတြက္ အမိန္႕မေပးဘူး။ ေဘာ့စနီးယားမွာ တာ၀န္က်တဲ့ ကုလသမဂၢတပ္ေတြရဲ႕ အခန္းက႑က လူသားခ်င္းစာနာတဲ့ အကူအညီေတြ ေရာက္လာတာကို ေစာင့္ေရွာက္ေပးဖုိ႕နဲ႕ စစ္ပြဲမွာ ဘက္မလိုက္ဘဲ ၾကားေနတဲ့ ေဘးကလူ သက္သက္သာလွ်င္ျဖစ္လို႕ ဆိုပဲ။

အဲဒီအခ်ိန္မွာပဲ အဂၤလိပ္ သတင္းေထာက္ အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္ က ခ်ီႏိုတို႕ကို ကယ္ထုတ္ဖို႕ စိတ္ျပင္းျပေနတဲ့ မာခ်န္ကို ကူညီလိုက္ပါတယ္။ မီဒီယာလက္နက္နဲ႕ ၿခိမ္းေျခာက္လိုက္တာေပါ့။ အဲဒီလို စီစဥ္ေနတဲ့ အခ်ိန္ေတြ ၾကာေနတုန္းမွာပဲ ခ်ီကီနဲ႕ နီႏုိတို႕ၾကားမွာ ဆက္ဆံေရးက တျဖည္းျဖည္း တင္းမာလာတယ္။ နီႏိုက ခ်ီကီကို အလစ္မွာ သတ္ဖို႕ႀကံတယ္။

ကုလတပ္ေတြက ကယ္ထုတ္ခြင့္ရဖို႕ အဆင္ေျပသြားေတာ့ ေနာက္တေခါက္ ျပန္ေရာက္လာတယ္။ နီႏိုက သူတစ္ေယာက္တည္း အရင္ ျပန္လိုက္မယ္ လို႕လုပ္ေတာ့ ခ်ီကီက သူ႕ေျခေထာက္ကို ေသနတ္နဲ႕ ပစ္ခ်ိဳးၿပီး တားလိုက္တယ္။ မိုင္းရွင္းတဲ့သူလည္း ေရာက္လာပါတယ္။ မုိင္းက ေအာက္မွာ ပိေနတာ ရွာရတာ ေတာ္ေတာ္ ခက္တယ္။ ေနာက္ေတာ့ မေပါက္ကြဲေအာင္ ဖယ္ရွားဖို႕ မျဖစ္ႏိုင္တဲ့ မိုင္းအမ်ိဳးအစား ဆိုတာကို သိသြားခဲ့တယ္။

အဲသည့္ေနာက္ ကုလ တပ္သား ေတြနဲ႕အတူ ခ်ီကီေရာ နီႏိုပါ ေလွ်ာက္ေျမာင္းထဲကေန တက္လာၾကပါတယ္။ သူတို႕ကို ကယ္ထုတ္ဖို႕ အစပိုင္းက အမိန္႕မေပးခဲ့တဲ့ အရာရွိႀကီးလည္း တိုက္ရိုက္လႊင့္ေနတဲ့ မီဒီယာေတြ ေရွ႕ေမွာက္ကို ရဟတ္ယာဥ္ တစ္စီးနဲ႕ ေရာက္လာပါတယ္။

အဲဒီအခ်ိန္မွာ ခ်ီကီနဲ႕ နီႏိုတို႕က တစ္ေယာက္ကို တစ္ေယာက္ ၿငိဳးေနၾကတုန္းပဲ။ ခ်ီကီက သူ႕ကို ေစာင့္ၾကည့္သူေတြ အလစ္မွာ ေသနတ္တစ္လက္ကို ယူၿပီး နီႏိုကိုပစ္ထည့္လိုက္တယ္။ ခ်ီကီကို ကုလတပ္သားတစ္ေယာက္က ျပန္ပစ္လိုက္ရေတာ့တယ္။ အဲဒီမွာ ခ်ီကီေရာ နီႏိုပါ (အကယ္ခံရၿပီးခါမွ) ပြဲခ်င္းၿပီး ေသသြားတာပါပဲ။ ကုလတပ္သားေတြ သတင္းေထာက္ေတြ တိုက္ရိုက္လႊင့္ေနတဲ့ မီဒီယာကို ၾကည့္ေနၾကသူေတြ အားလံုး တိတ္ဆိတ္သြားတယ္။

ဇာတ္သိမ္းမွာေတာ့ စစ္သားႏွစ္ေယာက္ရဲ႕ အေလာင္းရယ္.. တိတ္ဆိတ္စြာ ျပန္ဆုတ္ခြာသြားရတဲ့ သတင္းေထာက္ေတြ ကုလတပ္သားေတြရယ္.. အခ်ိန္တခုကို ေစာင့္ရင္း မိုင္းေပၚမွာလဲေလ်ာင္းၿပီး ခ်စ္သူရဲ႕ဓာတ္ပံုေလးကို ထုတ္ၾကည့္ေနတဲ့ ေလွ်ာက္ေျမာင္းထဲမွာ တစ္ေယာက္တည္း က်န္ခဲ့တဲ့ စစ္သားတစ္ေယာက္ရယ္….။

ဇာတ္လမ္းအၾကမ္းဖ်ဥ္းက ဒီေလာက္ပါပဲ။ ဒီဇာတ္လမ္းမွာ မွတ္မွတ္သားသား ျဖစ္ရတဲ့အထဲမွာ ခါးသီးေနၾကတဲ့ ဘယ္ႏွစ္ဘက္က စစ္သားႏွစ္ေယာက္ရဲ႕ ငိုအားထက္ ရယ္အားသန္ စကားေျပာေလးတခ်ိဳ႕ပါတယ္။

ခ်ီကီနဲ႕ နီႏိုတို႕ ေလွ်ာက္ေျမာင္းထဲမွာ ရွိေနတုန္း တဘက္ဘက္က ပစ္လိုက္တဲ့ လက္နက္ႀကီးေတြက်လာလို႕ မထိေအာင္ မနည္း ခိုေနရတဲ့ အခ်ိန္တစ္ခု ရွိခဲ့ပါတယ္။ က်လာတဲ့ က်ည္ဆံေတြ အေျမာက္ဆံေတြကို က်ိန္ဆဲရင္း ႏွစ္ေယာက္သား စကားအခန္႕မသင့္ ျဖစ္လာတဲ့အခါ လက္ထဲမွာ ေသနတ္ကိုင္ထားတဲ့ ခ်ီကီက နီႏိုကို ခ်ိန္ၿပီး ေမးပါတယ္။ “ေျပာစမ္း.. ဒီစစ္ကို ဘယ္သူက စ တာလဲ။ (မင္းတို႕ဘက္က စတာလား ငါတို႕ဘက္က စတာလားေပါ့)” ။ နီႏိုက ေအာင့္သက္သက္နဲ႕ “ငါတို႕ဘက္က စတာပါ” လုိ႕ ေျဖရတယ္။

ေနာက္ေတာ့ နီႏိုက ေသနတ္ရသြားတဲ့ အခ်ိန္တစ္ခုမွာ ခ်ီကီကို ခ်ိန္ၿပီး ေစာေစာက သူေမးခဲ့တဲ့ ေမးခြန္းကို ျပန္ေမးၿပီး ကလဲ့စားေျခပါတယ္။ ရယ္လည္းရယ္ရသလို စိတ္မေကာင္းလည္း ျဖစ္ရတယ္။ တကယ့္တကယ္ အသက္နဲ႕ရင္းၿပီး စစ္ဆိုတာႀကီး တိုက္ၾကရတဲ့အခါ စစ္ထဲမွာ ပါ၀င္ေနရတဲ့ စစ္သားတိုင္းဟာ ေပ်ာ္လို႕ ကိုယ့္စိတ္နဲ႕ကိုယ္ တိုက္ေနတာမွ မဟုတ္ပဲေလ။

ေနာက္အခန္းေလးတစ္ခုကေတာ့ သူတို႕ ဆက္ဆံေရး တင္းမာ မလာခင္မွာပါ။ သူတို႕ႏွစ္ေယာက္လံုး သိၾကတဲ့ ေကာင္မေလးတစ္ေယာက္ ရွိတာကို စကားစပ္မိၾကတယ္။ အဲဒီအေၾကာင္း ၾကည္ၾကည္သာသာ စကားစျမည္ေျပာေနၾကတာကို ၾကည့္ရသူအဖို႕ ဒီစစ္ဆိုတာႀကီးသာ မရွိခဲ့ရင္ သူတို႕ႏွစ္ေယာက္ဟာ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္မွာ အတူထိုင္ေသာက္ေနမယ့္ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းေတြ ျဖစ္သြားႏိုင္တယ္လို႕ေတာင္ ေတြးမိစရာပါ။ အဲလိုအခ်ိန္ကမ်ား ကုလတပ္ေတြက ေစာေစာစီးစီး လာကယ္ျဖစ္ရင္ ဒီလိုဇာတ္သိမ္းျဖစ္မွာမဟုတ္ဘူးလို႔လည္း ေတြးမိေသးတယ္။

ရင္ထဲထိတဲ့ စကားေျပာတစ္ခုကေတာ့ သတင္းေထာက္ အမ်ိဳးသမီးက ေျပာလိုက္တာပါ။ ကုလတပ္ အရာရွိႀကီးက ၾကားေနမို႕လို႕ ဆိုၿပီး မကူညီခ်င္တဲ့ အခ်ိန္တုန္းကေပါ့။

“Neutrality does not exist in the face of murder. Doing nothing to stop it is, in fact, choosing. It is not being neutral.”

“ၾကားေနမႈ ဆိုတာ သတ္ျဖတ္ေနတာရဲ႕ မ်က္ေမွာက္မွာ မရွိဘူး။ သတ္ျဖတ္တာကို ရပ္တန္းကရပ္ေအာင္ မတားဘူးဆိုတာကိုက ေရြးခ်ယ္လိုက္တာ ျဖစ္ေနၿပီ။ အဲဒါ ဘက္မလိုက္တာမွ မဟုတ္ဘဲ။”

အဲဒီစကားက ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဒက္စမြန္တူးတူးေျပာခဲ့တဲ့ စကားနဲ႕လည္း ဆင္တူပါတယ္။

ဒီဇာတ္ကားက စစ္ရဲ႕ သားေကာင္ျဖစ္ရတာေတြကို စာနာထားၿပီး ကုလသမဂၢရဲ႕ ထိေရာက္မႈ မရွိပံုေတြကိုလည္း ေလွာင္ေျပာင္ထားပံု ေပၚပါတယ္။ ေသြးထြက္သံယို မျမင္ရတာျဖစ္ျဖစ္ ျမင္ရတာပဲျဖစ္ျဖစ္ မၿပီးဆံုးေသးတဲ့ လက္ရွိစစ္ပြဲေတြမွာေရာ သက္ဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းေတြ ႏုိင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ိုင္းေတြရဲ႕ “ၾကားေနမႈ၊ ဘက္မလိုက္မႈ” ဆိုတာေတြက ဘယ္လို တည္ရွိေနဆဲပါလိမ့္္။ ဆက္ေတြးစရာပါ။ ဒါမွမဟုတ္လည္း မေတြး၀ံ့စရာပါ။


ပန္ဒိုရာ