အိုင္အိုဝါရက္စြဲမ်ား အပိုင္း (၉) - နိဂုံး

(ဓာတ္ပံုေတြတင္ရခက္တာနဲ႕ မတင္ျဖစ္တဲ့ နိဂုံးပိုင္းပါ။ ႏွစ္ခ်ိဳ႕ေနၿပီမို႔ ခြင့္လႊတ္ပါ။ ဖတ္သူလည္း သိပ္မရွိေလာက္လို႔ ေအးေအးေဆးေဆး လုပ္ေနတာပါ။ :))

အိုင္အိုဝါရက္စြဲမ်ား အပိုင္း (၉) - နိဂုံး

၂၃။ ဝါရွင္တန္ဒီစီ ခရီး

ဝါရွင္တန္ဒီစီကို မထြက္ခြာခင္ IWP စာေရးဆရာေတြရဲ႕ အထုပ္အပိုးတစ္ခုစီကို အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္း မိမိတို႔ႏွစ္သက္ရာ ခရီးဆံုးတစ္ခုကို ပို႔ေပးဖို႔ IWP ကစီစဥ္ေပးပါတယ္။ ပစၥည္းအေတာ္မ်ားမ်ားကို ေသတၱာအႀကီးထဲမွာ ထုပ္ပိုးၿပီး ေနာက္ဆံုးခရီးစဥ္ျဖစ္တဲ့ နယူးေယာက္ကို ပို႔လုိက္တဲ့အခါ ဝါရွင္တန္ဒီစီမွာ ေနထုိင္ဖို႔ အဝတ္အစားအနည္းငယ္ပဲ ေသတၱာအေသးထဲမွာ သက္ေတာင့္သက္သာ ျဖစ္သြားပါတယ္။ 

မသြားခင္ ရက္အတန္ၾကာကတည္းက ဝါရွင္တန္ဒီစီမွာေနထုိင္တဲ့ ေဒၚေမၿငိမ္း၊ ေဒၚစမ္းစမ္းတင္၊ ေဒၚခက္မာတို႔နဲ႔ ခ်ိန္းဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ ဆရာမေဒၚေမၿငိမ္းနဲ႔ သိကၽြမ္းခင္မင္ခဲ့တာ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္မွာ အင္တာနက္ထဲက စခဲ့တာပါ။ ဆရာမ ေဒၚစမ္းစမ္းတင္၊ ေဒၚခက္မာတို႔နဲ႔လည္း ႀကိဳးညွိျခင္း ကဗ်ာစာအုပ္ စီစဥ္ရင္းနဲ႔ ခင္မင္ခဲ့ရပါတယ္။ အျပင္မွာ လူခ်င္းတစ္ခါမွ မဆံုဖူးတဲ့ စာေရးဆရာမေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုရမွာ  စိတ္လႈပ္ရွားစရာလည္း ေကာင္းလွပါတယ္။

အုပ္ခ်ဳပ္ေရးၿမိဳ႕ေတာ္ ဝါရွင္တန္ဒီစီကို ေရာက္တဲ့ညဟာ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲ အဆံုးအျဖတ္ေပးမယ့္ ညလည္း ျဖစ္ေနပါတယ္။ IWP ရုံးက အခ်ိန္ကိုက္ စီစဥ္ထားခဲ့ပါတယ္။ ေရာက္ေရာက္ခ်င္းမွာ ကၽြန္မတို႔ တည္းခိုတဲ့ Hilton Garden Inn Downtown ဟိုတယ္မွာ လာေတြ႔သူက ေဒၚစမ္းစမ္းတင္ပါ။ အဲဒီေန႔ညေနပိုင္းမွာ ဟိုတယ္အနီးတဝိုက္နဲ႔ အိမ္ျဖဴေတာ္အထိ လမ္းေလွ်ာက္ၿပီး လိုက္ျပခဲ့ပါတယ္။ ဝါရွင္တန္ဒီစီရဲ႕ ဖြဲ႔စည္းပံုေၾကာင့္ ၿမိဳ႕ထဲက လမ္းေတြဟာ မွတ္ရလြယ္ကူပါတယ္။  ၿပီးေတာ့ ေဒၚေမၿငိမ္း ေစာင့္ေနတဲ့ေနရာကို ရထားစီးၿပီး သြားၾကပါတယ္။

(ပံု၁။ ေဒၚစမ္းစမ္းတင္နဲ႔အတူ)

အဲဒီညက ေဒၚခက္မာ၊ ေဒၚစမ္းစမ္းတင္၊ ေဒၚေမၿငိမ္းမိသားစု၊ ကၽြန္မသူငယ္ခ်င္း ညီညီ(သံလြင္)ရဲ႕အစ္မ မတင္မိုးေအးတို႔ ဇနီးေမာင္ႏွံ နဲ႔အတူ ျမန္မာထမင္းဟင္း ေရာင္းတဲ့ စားေသာက္ဆိုင္မွာ ညစာစားခဲ့ပါတယ္။  တကယ္ေတာ့ မတင္မိုးေအးနဲ႔ ဆရာမေဒၚေမၿငိမ္းတို႔က ကၽြန္မေရာက္လာတဲ့အခါ ဝါရွင္တန္ဒီစီအနီးက နီဝါေရာင္သစ္ရြက္ေတြနဲ႔ လွပတဲ့ ေတာအုပ္ရွိရာကို လိုက္ပို႔ေပးမယ္လုိ႔ စီစဥ္ထားခဲ့တာပါ။ ဒီေဒသက သစ္ရြက္ေတြ အေရာင္ေျပာင္းခ်ိန္ဟာ အုိင္အိုဝါထက္ ေနာက္က်တဲ့အတြက္ လွပတဲ့ ရႈခင္းကို ျမင္ႏိုင္ေသးလို႔ပါ။ ဒါေပမယ့္လည္း စန္ဒီမုန္တိုင္းေၾကာင့္ သစ္ရြက္ေတြလည္း ေၾကြၿပီး ရာသီဥတုဆိုးသြားခဲ့တဲ့အတြက္ အဲဒီအစီအစဥ္ကို ဖ်က္လိုက္ရပါတယ္။ 

(ပံု၂။ ေဒၚခက္မာ၊ ေဒၚေမၿငိမ္း၊ ေဒၚစမ္းစမ္းတင္တို႔နဲ႔ ညစာအတူစားၾကစဥ္)

ညကေအးလာတဲ့အတြက္ ဟိုတယ္မွာ ျပန္နားရင္း တီဗြီကေန သမၼတ ေရြးေကာက္ပြဲ အေျဖကို ေစာင့္ၾကည့္ခဲ့ပါတယ္။ IWP စာေရးဆရာ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ အဲဒီညမွာ အိမ္ျဖဴေတာ္အနီးတဝိုက္မွာ ေစာင့္ေနခဲ့ၾကပါတယ္။ IWP ရုံးအဖြဲ႔ေတြေရာ စာေရးဆရာေတြပါ သမၼတအိုဘားမားကို အားေပးၾကသူေတြ ျဖစ္တာမို႔ ေပ်ာ္ရႊင္စရာည ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

ေနာက္တစ္ေန႔ မနက္ပိုင္းမွာေတာ့ IWP က စီစဥ္ေပးတဲ့ tour ကားႀကီးနဲ႔ ၿမိဳ႕ရဲ႕ ထင္ရွားတဲ့ေနရာေတြကို ေလွ်ာက္ၾကည့္ၾကပါတယ္။ အျဖဴေရာင္အေဆာက္အဦေတြ အမ်ားအျပားေတြ႔ရတဲ့ ဝါရွင္တန္ဒီစီၿမိဳ႕မွာ အေဆာက္အဦအျမင့္ႀကီးေတြေတာ့ သိပ္မရွိပါဘူး။ သြားခဲ့တဲ့ ေနရာေတြထဲမွာ သမၼတေဟာင္းေတြျဖစ္တဲ့ ဂ်က္ဖာဆင္၊ လင္ကြန္း၊ ဝါရွင္တန္၊ ရုစဗဲ့ တို႔ရဲ႕ အမွတ္တရ အေဆာက္အဦေတြ၊ အမွတ္တရေက်ာက္တုိင္၊ ဒုတိယကမၻာစစ္၊ ဗီယက္နမ္စစ္ပြဲ၊ ကိုရီးယားစစ္ပြဲ ေတြအတြင္းမွ က်ဆံုးသြားတဲ့ ရဲေဘာ္ေတြအတြက္ အမွတ္တရေနရာေတြ၊ မာတင္လူသာကင္းအမွတ္တရ၊ Capitol အေဆာက္အဦ၊ အိမ္ျဖဴေတာ္နဲ႔ ကမၻာေပၚမွာ အႀကီးဆံုး ျပတိုက္စုစည္းရာဧရိယာျဖစ္တဲ့ စမစ္ဆိုနီယမ္ ျပတိုက္ဝင္း တို႔ပါဝင္ပါတယ္။  

(ပံု ၃။ အိမ္ျဖဴေတာ္)

(ပံု ၄။ Capitol အေဆာက္အဦ)

(ပံု ၅။ သမၼတလင္ကြန္း ရုပ္တု)

(ပံု ၆။ မာတင္လူသာကင္းရုပ္တုေရွ႕မွာ IWP စာေရးဆရာေတြ ပို႔စ္ေပးေနစဥ္)

(ပံု ၇။ ကိုရီးယားစစ္ပြဲ အမွတ္တရ ေနရာ)

(ပံု ၈။ ဗီယက္နမ္စစ္ပြဲအတြင္း က်ဆံုးသြားတဲ့ စစ္သည္ေတြရဲ႕ နာမည္ကို ကဗ်ည္းမွတ္တမ္းတင္ထားပံု)

IWP က လိုက္ပို႔တဲ့ ေန႔တစ္ဝက္ခရီးစဥ္ ၿပီးတဲ့အခါ ကိုယ့္အစီအစဥ္နဲ႔ကိုယ္ သြားခ်င္တဲ့ေနရာကို သြားလည္ဖို႔ အခ်ိန္ရတာမို႔ ေဒၚစမ္းစမ္းတင္နဲ႔ ခ်ိန္းဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ ေန႔လည္စာစားၿပီးၾကတဲ့အခါ စမစ္ဆိုနီယမ္ ျပတိုက္ဝင္းထဲကို ဝင္လာခဲ့ပါတယ္။ ၾကည့္ရႈစရာ ၁၉ ခုလံုးကို ေန႔တစ္ဝက္နဲ႔ လည္ပတ္ဖို႔ဆိုတာကေတာ့ မျဖစ္ႏိုင္တဲ့ကိစၥပါ။ တကယ္ေတာ့ အဲဒီလိုျပတိုက္ႀကီးေတြကို တစ္ေန႔မွာ တစ္ခုပဲ လည္ပတ္ၾကည့္ရႈရင္ အေကာင္းဆံုး၊ အႏွစ္သာရလည္း အရွိဆံုးဆိုတာကိုေတာ့ ရွီကာဂိုက ျပတိုက္ေတြမွာ သြားၾကည့္ကတည္းက သေဘာေပါက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ေနာက္တစ္ေန႔မွာ ကၽြန္မက ကဗ်ာရြတ္ဖို႔ အစီအစဥ္ ရွိေနတဲ့အတြက္ ေလေၾကာင္းနဲ႔အာကာသ ျပတိုက္နဲ႔  ကၽြန္မၾကည့္ခ်င္ေနတဲ့ တရုတ္အႏုပညာရွင္ အုိင္ေဝေဝရဲ႕ လက္ရာေတြကို အထူးခင္းက်င္းထားတဲ့ ဟစ္ရွ္ဟြန္းျပတိုက္ တို႔ကို သြားခဲ့ပါတယ္။

ေလေၾကာင္းနဲ႔အာကာသ ျပတိုက္ထဲမွာ ခင္းက်င္းထားတဲ့ ေလယာဥ္ေတြကို ျမင္ေတာ့ စိတ္ထဲမွာ  Night at the museum 3 ရုပ္ရွင္ကို ျပန္သတိရၿပီး ၿပံဳးမိပါေသးတယ္။ စင္ကာပူက Science Centre နဲ႔ အသစ္ဖြင့္ထားတဲ့ ArtScience Museum ကိုလည္း သတိရမိပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ ရန္ကုန္က နကၡတ္တာရာျပခန္းကို ငယ္ငယ္က ေရာက္ဖူးခဲ့ပါတယ္။ အခုေတာ့ အဲဒီျပခန္းလည္း လူေတြ စိတ္ဝင္စားၾကေသးရဲ႕လား မသိပါဘူး။ ျပဳျပင္မြမ္းမံတယ္လို႔လည္း ကၽြန္မ မၾကားမိပါ။ ႏိုင္ငံရပ္ျခားက ျပတိုက္ေတြလို ေခတ္မီ ေခတ္လြန္ အရာေတြကို အဆင့္ျမင့္ျမင့္ မခင္းက်င္းႏုိင္ေပမယ့္ အနည္းဆံုး အေျခခံေလာက္ျဖစ္ျဖစ္ အမ်ားျပည္သူ ၾကည့္ရႈေလ့လာႏိုင္တဲ့ သိပၸံနဲ႔နည္းပညာဆုိင္ရာ ျပတိုက္တစ္ခုေလာက္ ရန္ကုန္မွာ ရွိရင္ ကေလးေတြအတြက္ အက်ိဳးရွိမယ္၊ တီထြင္ဖန္တီးလိုစိတ္နဲ႔ အားက်စိတ္လည္း ရွိလာမယ္လို႔ ေတြးျဖစ္ေအာင္ ေတြးမိလုိက္ပါေသးတယ္။

(ပံု ၉။ ေလေၾကာင္းနဲ႔အာကာသျပတိုက္ (Air and Space Museum) မွ ျမင္ကြင္းတစ္ခု) 

အဲဒီေနာက္ ဟစ္ရွ္ဟြန္းျပတိုက္ကို ဆက္သြားခဲ့ပါတယ္။ ဟစ္ရွ္ဟြန္းျပတိုက္မွာက အေဆာက္အဦထဲမွာ တပ္ဆင္မႈအႏုပညာ (installation) ေတြ ပန္းခ်ီကားေတြရွိၿပီး အျပင္ဘက္ ၿခံဝင္းထဲမွာေတာ့ ရုပ္တုဥယ်ာဥ္အျဖစ္ တည္ရွိပါတယ္။ According to what လို႔ နာမည္ေပးထားတဲ့ အိုင္ေဝေဝရဲ႕ လက္ရာစုစည္းမႈေတြထဲက ပထမဦးဆံုး ထင္ထင္ရွားရွား လွမ္းျမင္ရတာက ရာသီခြင္သေကၤတ ေတြပါ။ ဗိသုကာပညာရွင္တစ္ဦးလည္း ျဖစ္တဲ့ အုိင္ေဝေဝဟာ အႏုပညာဆန္တဲ့ စိတ္ကူးစိတ္သန္းေတြကို သူ႔ရဲ႕ ကၽြမ္းက်င္တဲ့လက္ရာနဲ႔ လွလွပပ ေပါင္းစပ္ၿပီး ခဲရာခဲဆစ္ ဖန္တီးႏိုင္သူပါ။ နာမည္ႀကီးလွတဲ့ အုိင္ေဝေဝရဲ႕ လက္ရာေတြကို မ်က္ဝါးထင္ထင္ေတြ႔လိုက္ရမွပဲ သူ႔ရဲ႕ အေသးစိတ္က်က် အားထုတ္မႈနဲ႔ နည္းပညာပိုင္း ကၽြမ္းက်င္မႈဟာ အလြယ္တကူ လိုက္လံတုပလို႔မရေအာင္ ႀကီးမားလွတာကို ပိုသေဘာေပါက္မိပါတယ္။ 

(ပံု ၁၀။ အုိင္ေဝေဝရဲ႕ provisional landscape တရုပ္ျပည္က ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္း အဆင့္ဆင့္ဓာတ္ပံု)

(ပံု ၁၁။ အုိင္ေဝေဝရဲ႕  a cloud burst of wooden stools သစ္သားထုိင္ခံုမ်ား ခ်ိတ္ဆက္မႈ)

(ပံု ၁၂။ အုိင္ေဝေဝရဲ႕ snake ceiling  စီခၽြမ္ငလ်င္မွာေသဆံုးသြားၾကတဲ့ ေက်ာင္းသားေလးေတြ သံုးေလ့ရွိတဲ့ ေက်ာပိုးအိပ္ေတြကို ေျမြတစ္ေကာင္အျဖစ္ ခင္းက်င္းထားပံု)

(ပံု ၁၃။ အိုင္ေဝေဝရဲ႕ Dropping a Han Dynasty Urn, 1995/2009; Colored Vases, 2007-2010. )

အဲဒီေနာက္ ေအာက္ထပ္မွာ ခင္းက်င္းျပထားတဲ့ ဘာဘရာကရုဂါ (Babara Kruger) ရဲ႕ ယံုၾကည္မႈ+သံသယ (belief+doubt) စကားလံုး installation ေတြကို ၾကည့့့္ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပေဒရဲ႕အလြန္မွာ ဘယ္သူရွိသလဲ။ ဘယ္သူဖြင့္ဟေျပာဆိုသလဲ။ ဘယ္သူႏႈတ္ဆိတ္ေနလဲ။ (Who is beyond the law? Who speaks? Who is silent?) အစရွိတဲ့ ပံုႏွိပ္စာလံုးအျဖဴေရာင္ေတြကို အႀကီးႀကီးခ်ဲ႕ၿပီး အနီေရာင္နဲ႔ အနက္ေရာင္ ေနာက္ခံေတြမွာ ခင္းက်င္းစီရီထားတာ ထူးျခားတဲ့ အာရုံခံစားမႈကို ေပးေစပါတယ္။ 

(ပံု ၁၄။ ကရုဂါရဲ႕ ခင္းက်င္းတင္ဆက္မႈ)

ျပတိုက္ေတြက ျပန္လာၿပီးတဲ့အခါ တရုတ္ဆုိင္က အစားအေသာက္ေတြ ဝယ္ၿပီး ေဒၚစမ္းစမ္းတင္အိမ္မွာ စားျဖစ္ၾကပါတယ္။ 

ၿပီးေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲ ေလ့လာေရးခရီးအတြက္ ျမန္မာျပည္ကေန ေရာက္ေနၾကသူေတြနဲ႔အတူ လြတ္လပ္ေသာအာရွအသံ (RFA) ရုံးကို အလည္သြားျဖစ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေနာက္တစ္ေန႔မွာေတာ့ မနက္ပိုင္းမွာ ဗြီအိုေအ(VOA) အသံလႊင့္ဌာနကို အလည္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ေဒၚလွလွသန္းနဲ႔ ေတြ႔ဆံုျဖစ္တဲ့အခါ ကၽြန္မစီစဥ္ခဲ့တဲ့ ႀကိဳးညွိျခင္း ကဗ်ာစာအုပ္နဲ႔ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီး ကဗ်ာဆရာ ေတြအေၾကာင္းကို စိတ္ဝင္စားတဲ့အတြက္ အမ်ိဳးသမီးက႑အတြက္ အင္တာဗ်ဴးတစ္ခု လုပ္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ 

(ပံု ၁၅ ။ RFA ရံုးမွာ အမွတ္တရ)

(ပံု ၁၆။ VOA ရုံးမွာ အမွတ္တရ)

မြန္းလြဲပိုင္းမွာေတာ့ Politics and Prose Book Store မွာ က်င္းပတဲ့ ကဗ်ာရြတ္ပြဲကို သြားရပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးရုံးရဲ႕ ပညာေရးနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈဌာန က Assistant Secretary ျဖစ္တဲ့ မစ္စ္ အန္းစေတာ့ခ္ (Ms. Ann Stock) က အမွာစကားေျပာခဲ့ပါတယ္။  အဲဒီေန႔က ကူဝိတ္က တားလက္ဘ္၊ ရုရွက အလီဆာ၊ ပါကစၥတန္က ဘီလယ္တို႔နဲ႔အတူ ကၽြန္မလည္း ကဗ်ာအခ်ိဳ႕ ရြတ္ခဲ့ပါတယ္။ ေမးလာတဲ့ ေမးခြန္းေတြကိုလည္း ေဆြးေႏြးေျဖၾကားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီညေနေစာင္း ကဗ်ာရြတ္ပြဲကိုလည္း ဆရာမ ေဒၚစမ္းစမ္းတင္က လာၿပီး အားေပးခဲ့ပါတယ္။ ဆရာမရဲ႕ ဧည့္ဝတ္ေက်ေဖာ္ေရြမႈေတြက မေမ့ႏိုင္စရာပါ။  ႀကိဳးညွိျခင္းစာအုပ္ကို တကူးတကမွာၾကားၿပီး အားေပးသူတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ မခ်ယ္ရီ ကလည္း ကဗ်ာရြတ္ပြဲကို လာေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ 

(ပံု ၁၇။ Politics and Prose စာအုပ္ဆိုင္မွာ ကဗ်ာအေၾကာင္းေဆြးေႏြးၾကစဥ္)

၂၄။ နယူးေယာက္ခရီး

ဝါရွင္တန္ဒီစီကေန နယူးေယာက္ကို ဘတ္စ္ကားစီးၿပီး သြားခဲ့ပါတယ္။ နယူးေယာက္ကို ေရာက္တဲ့ေန႔က ေသာၾကာေန႔ မြန္းလြဲပိုင္းျဖစ္ပါတယ္။ IWP စာေရးဆရာတစ္ေယာက္က MoMA (ေမာ္ဒန္အႏုပညာျပတိုက္)ကို ေသာၾကာေန႔ညေနပိုင္း သြားရင္ ဝင္ခြင့္လက္မွတ္ေတြ အလကားေပးတယ္လို႔ သတင္းေပးထားပါတယ္။ ပံုမွန္ဆိုရင္ေတာ့ ဝင္ေၾကး၂၅ေဒၚလာ ေပးရမွာပါ။ အဲဒီညေနက နာမည္ေက်ာ္ MoMA ကို ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ျပတိုက္ထဲက နာမည္ေက်ာ္ေတြရဲ႕ မူရင္း လက္ရာေတြကို ၾကည့္ခဲ့တဲ့ အေတြ႔အႀကံဳရွိခဲ့ေပမယ့္လည္း အခုလို တစ္စုတစ္စည္းေတြ ထပ္ေတြ႕ရေတာ့ ရင္ခုန္စရာေကာင္းတာပါပဲ။

အခ်ိန္တိုအတြင္းမွာ ကၽြန္မစိတ္အဝင္စားဆံုး လက္ရာေတြရွိတဲ့ အထပ္ေတြကိုပဲ သြားခဲ့ပါတယ္။ ေဒၚလာ ၁၂၀ မီလီယံနီးပါး စံခ်ိန္ခ်ိဳးၿပီး ေလလံေအာင္ထားခဲ့တဲ့ မြန္႔ခ်္ရဲ႕ ေအာ္သံ၊ မိုေနးရဲ႕ ၾကာပန္းေတြ၊ ဗန္ဂိုးရဲ႕ ၾကယ္စံုည၊ ဖရီဒါခါလိုရဲ႕ ကိုယ္တိုင္ေရးပံုတူေတြ၊ ရူးဆိုး၊ ေဂၚဂင္၊ ပီကာဆို၊ မိုဒီလ်ာနီ စတဲ့ ေျမာက္မ်ားလွစြာတဲ့ နာမည္ေက်ာ္ ပန္းခ်ီဆရာေတြရဲ႕ ပန္းခ်ီကားေတြ၊ ပန္းပုရုပ္ေတြ၊ installation art ေတြၾကားမွာ ညေနခင္းရဲ႕ အခ်ိန္ေတြဟာ အကုန္ျမန္ခဲ့ပါတယ္။

(ပံု ၁၈။ နယူးေယာက္ၿမိဳ႕တြင္းတစ္ေနရာ)

(ပံု ၁၉။ MoMA မွာ ေတြ႕ခဲ့ရတဲ့ ေအာ္သံ ပန္းခ်ီကား)

(ပံု ၂၀။ မိုေနးရဲ႕ ၾကာပန္းေတြနဲ႔အတူ)

နယူးေယာက္ၿမိဳ႕ကို ေရာက္ရွိခဲ့တဲ့ အခ်ိန္အေတာအတြင္း flarf ကဗ်ာဆရာမ နာဒါေဂၚဒင္နဲ႕ LPကဗ်ာဆရာ ပါေမာကၡ ခ်ားလ္စ္ဘန္းစတိန္း တိုနဲ႔ ေတြ႕ဆံုျဖစ္ခဲ့တာဟာလည္း အလြန္ကို ကံေကာင္းလွပါတယ္။ နာဒါေဂၚဒင္ကိုေတာ့ PEM-SKOOL ကဗ်ာဆရာေတြနဲ႔ ကဗ်ာဆရာဟံလင္း တို႔ကတဆင့္ facebook မွာ မိတ္ဆက္ျဖစ္ၿပီးေတာ့ ဘန္းစတိန္းကိုေတာ့ Bones Will Crow အယ္ဒီတာတစ္ဦးျဖစ္သူ ဂ်ိမ္စ္းဘန္းရဲ႕ အႀကံျပဳခ်က္အရ ကိုယ့္ဘာသာမိတ္ဆက္ၿပီး ေတြ႕ျဖစ္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ (Conceptual ကဗ်ာဆရာ ဂိုးလ္စမစ္၊ LP ကဗ်ာဆရာ ဘန္းစတိန္းနဲ႔ flarf ကဗ်ာဆရာမ နာဒါေဂၚဒင္တို႔နဲ႔ ေတြ႕ဆံုခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းေတြကို ကဗ်ာေလာက ၂ မွာလည္း ေဆာင္းပါးသီးသန္႔ ေရးထားခဲ့ပါတယ္။) 

(ပံု ၂၁။ နာဒါေဂၚဒင္နဲ႔ ေတြ႕ဆံုစဥ္)

(ပံု ၂၂။ ဘန္းစတိန္းနဲ႔ ေတြ႕ဆံုစဥ္)

ကဗ်ာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ Poets House ကိုလည္း IWP အစီအစဥ္နဲ႔ အလည္အပတ္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ အေဆာက္အဦရဲ႕ အေပၚထပ္မွာေတာ့ ကဗ်ာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ စာအုပ္ေတြ အမ်ားအျပားစုစည္းထားတဲ့ စာၾကည့္တိုက္တည္ရွိၿပီး ေအာက္ထပ္မွာေတာ့ ကဗ်ာရြတ္ပြဲက်င္းပတဲ့ ခန္းမရွိပါတယ္။ IWP စာေရးဆရာေတြထဲက ဥဇဘက္ကစၥတန္က အလီနာ၊ ေဘာ့စဝါနာက တီေဂ်ဒီးမားနဲ႔ ဘရာဇီးက ေရာ္ဒရီဂိုတို႔က သူတို႔ရဲ႕ လက္ရာေတြကို ဖတ္ျပခဲ့ပါတယ္။ 

(ပံု ၂၃။ Poets House ေရွ႕မွာ)

စိတ္လႈပ္ရွားစရာေကာင္းတဲ့ အစီအစဥ္တစ္ခုကေတာ့ Battery Dance Company နဲ႔ IWP တို႔ ပူးေပါင္းတင္ဆက္တဲ့ စာေပနဲ႔အက အစီအစဥ္ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအစီအစဥ္မွာပါဝင္ဖို႔ ကဗ်ာေတြ စကားေျပေတြကို ေပးပို႔ဖို႔ IWP စာေရးဆရာေတြကို ဖိတ္ေခၚထားခဲ့ပါတယ္။ ေရးသားရမယ့္ အဓိက အေၾကာင္းအရာကေတာ့ Expressing Freedom ျဖစ္ပါတယ္။ IWP စာေရးဆရာ ၉ ေယာက္နဲ႔ ဒါရိုက္တာ ခရစၥတိုဖာမာေရးလ္ကိုယ္တိုင္ ပါဝင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ကၽြန္မက ကဗ်ာကို အဂၤလိပ္လို တိုက္ရိုက္ ေရးေလ့ေရးထ သိပ္မရွိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္လည္း ဒီအစီအစဥ္မွာ ပါဝင္ဆင္ႏႊဲခ်င္တဲ့အတြက္ “…. Leading to the people” လို႔ ေခါင္းစဥ္ေပးထားတဲ့ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ကို ေရးခဲ့ပါတယ္။ ဒီကဗ်ာကို ေရးတဲ့အခ်ိန္မွာ ေခါင္းစဥ္အတြက္ “Liberty Leading the People” ဆိုတဲ့ နာမည္ေက်ာ္ ျပင္သစ္ပန္းခ်ီကားရဲ႕ လႈံ႔ေဆာ္မႈကို တစ္စိတ္တစ္ပိုင္း ရခဲ့တယ္။ ကဗ်ာကို ျမန္မာလို ဘာသာျပန္ရင္ေတာ့ ေအာက္ပါအတုိင္း ျဖစ္ပါတယ္။

လူထုဆီသို႔ သယ္ေဆာင္လာေသာ…

ျဖတ္သန္း ၿပီးေတာ့ ျဖတ္ေတာက္

ျပတ္ေတာင္းျပတ္ေတာင္း ျဖတ္

ျပတ္ေတာင္းျပတ္ေတာင္းမ်ားစြာနဲ႕ ျဖတ္

တဆက္တစပ္တည္း ျဖတ္

တစ္သက္တာထာဝရ ျဖတ္

တစ္ဦးဆုိင္လက္နဲ႕

အမ်ားပိုင္လက္နဲ႔

ေရွ႕ကကမ္းတဲ့ လက္တစ္ေခ်ာင္းနဲ႕

ေရွ႕ကိုလွမ္းတဲ့ လက္အေခ်ာင္းေခ်ာင္းနဲ႔

ေသးေကြးႏုနယ္လက္ေတြနဲ႕

အေရတြန္႔ရႈံ႕တြလက္ေတြနဲ႕

သြယ္ေပ်ာင္းေဖာ့ဖေယာင္းလက္ေတြနဲ႕

ဆာေလာင္ငတ္မြတ္အရိုးၿပိဳင္းလက္ေတြနဲ႔

ေသြးေရာင္လႊမ္းက်န္းမာသန္စြမ္းလက္ေတြနဲ႕

လက္ျဖဴေတြ လက္မဲေတြ လက္ဝါေတြ

တစ္ခုခုကို ဆုပ္ကိုင္ခ်င္ရင္ တစ္ခုခုကိုေတာ့ လႊတ္ခ်ခဲ့ရမယ္

(ဟင့္အင္း တစ္ခုမက အမ်ားႀကီး)

ၾကက္သီးေမြးညင္းေတြ

ပါးစပ္ထဲကိုက္ထားတဲ့ လက္သည္းေတြ

တဆတ္ဆတ္တုန္ေနတဲ့ ရင္ခုန္သံေတြ

နက္ရိႈင္းတဲ့အျမစ္ေတြရဲ႕ ဖက္တြယ္မႈေတြ

ဒရြတ္တိုက္ေနတဲ့ သံႀကိဳးထူထူေတြ

ပ်ံ႔လြင့္ေနတဲ့ ထင္ေယာင္ထင္မွားေတြ

ဒါေတြကို လႊတ္ခ်လိုက္ၿပီး မီးရႈးတုိင္တစ္တုိင္ကို ကိုင္စြဲႏိုင္လုိက္တဲ့အခါ

အဲဒါကို လြတ္လပ္ေရးလို႔ေခၚတယ္

ပန္ဒိုရာ

၂၆.၁၀.၂၀၁၂

ကဗ်ာရဲ႕ အဂၤလိပ္ဗားရွင္းကို အကပညာရွင္ ကားမန္းနီကိုးလ္ (Carmen Nicole) ရဲ႕ အကသရုပ္ေဖာ္နဲ႔ အတူ ရြတ္ဆိုတင္ဆက္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီပြဲကို အစကေတာ့ Ellis Island မွာ စင္တင္ကျပမၾကလို႔ စီစဥ္ခဲ့ၾကတယ္။ ေနာက္ေတာ့ စန္ဒီ ဟာရီကိန္း ေၾကာင့္ အဲဒီကၽြန္းကို သြားလို႔မရတဲ့အတြက္ နယူးေယာက္ၿမိဳ႕ ဘေရာ့ေဝးလမ္းက Access Theatre မွာပဲ က်င္းပလိုက္ရပါတယ္။

အဲဒီေန႔က တင္ဆက္မႈအစီအစဥ္ေတြဟာ ကၽြန္မအတြက္ေတာ့ အမ်ားႀကီး ေလ့လာမွတ္သားစရာေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ စာေရးဆရာ ၁၀ ေယာက္ရဲ႕ လက္ရာေတြကို သရုပ္ေဖာ္တဲ့ အကပညာရွင္ ၁၀ ေယာက္ဟာ တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး တင္ဆက္ပံုခ်င္း စိတ္ကူးစိတ္သန္းခ်င္း မတူညီပဲ အေတာ္ကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္နဲ႔ ေပါ့ေပါ့ပါးပါးလည္း ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ကႀကိဳးကကြက္ေတြထဲမွာ ဇင္ဘာေဘြက ခရစၥတိုဖာမာလာဇီ ရဲ႕ ကဗ်ာထဲက ပန္းေတြပြင့္လာပံုကို သရုပ္ေဖာ္တဲ့ လူမည္းအကပညာရွင္ ဘာဖာနာ ရဲ႕ လႈပ္ရွားဟန္ေတြဟာ အထူးကို အသက္ဝင္လွပါတယ္။ (အဲဒီအစီအစဥ္ကို အင္တာဗ်ဳးေတြအပါအဝင္ ရိုက္ကူးထားတဲ့ ဗြီဒီယိုကိုေတာ့ အင္တာနက္ထဲက http://vimeo.com/58791865 ဆိုတဲ့ လင့္ခ္မွာ ၾကည့္လို႔ရပါတယ္။) ရန္ကုန္ကို ျပန္ေရာက္တဲ့အခါ အဲဒီ တင္ဆက္မႈဟာ ကၽြန္မရဲ႕ စိတ္ထဲမွာ စြဲလန္းေနတဲ့အတြက္ Blue Wind Multimedia International Art Festival မွာ ကဗ်ာဆရာမလည္းျဖစ္ အကပညာရွင္လည္းျဖစ္တဲ့ မြန္းသူအိမ္နဲ႔အတူ ကၽြန္မရဲ႕ “ငါ က်ေနတယ္” ဆိုတဲ့ကဗ်ာကို သရုပ္ေဖာ္ခဲ့ပါတယ္။ 

(ပံု ၂၄။ အကပညာရွင္ ကားမန္းနီကိုးလ္ နဲ႔ အတူ)

ကၽြန္မေရာက္ဖူးခ်င္တဲ့ ႏိုင္ရာဂရာ ေရတံခြန္ဘက္ကို သြားဖို႔ အဆင္မေျပခဲ့ေပမယ့္ နယူးေယာက္ၿမိဳ႕ႀကီးမွာ လည္ပတ္ဖို႔ အခ်ိန္တခ်ိဳ႕ရခဲ့ပါတယ္။ ကၽြန္မရဲ႕ ဘေလာ့ဂ္ကို လာဖတ္ရာကေန သိကၽြမ္းခင္မင္ခဲ့တဲ့ ကိုသက္မွဴး (ဆရာရန္ကုန္ဘေဆြရဲ႕သား) ကလည္း ေနရာတခ်ိဳ႕ကို လိုက္ပို႔ေပးခဲ့ပါတယ္။ ကၽြန္မတို႔ တည္းခိုတဲ့ဟိုတယ္က Times Square မွာ တည္ရွိတာမို႔ သြားရလာရတာလည္း အဆင္ေျပလွပါတယ္။ ဘရြတ္ကလင္း တံတား၊ Wall street အနီးတဝိုက္၊ World Trade Centre ရဲ႕ေနရာေဟာင္း၊ Central Park တို႔ကိုလည္း ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ စင္ကာပူမွာ ရထားကို အဓိကထားၿပီး သြားလာခဲ့တဲ့ အေလ့အက်င့္ေၾကာင့္ ဝါရွင္တန္ဒီစီနဲ႔ နယူးေယာက္မွာ ေျမပံုကိုၾကည့္ၿပီး ရထားစီးရတာ သိပ္ေတာ့ မခက္ခဲလွပါဘူး။ တစ္ခုပါပဲ။ နယူးေယာက္မွာေတာ့ ရထားရွိရာ ေျမေအာက္ထဲကို ဝင္ေပါက္နဲ႔ ထြက္ေပါက္ဟာ ေနရာမတူတာမို႔ သေကၤတေတြကို မွတ္သားထားရပါတယ္။ အလြန္စည္ကား ႀကီးမားလွတဲ့ နယူးေယာက္ၿမိဳ႕ႀကီးမွာ သန္႔ရွင္းသပ္ရပ္မႈအတြက္ေတာ့ စင္ကာပူေလာက္ ႏိုင္ႏိုင္နင္းနင္း မစီမံႏိုင္ဘူးလို႔ ျမင္ရပါတယ္။ 

(ပံု ၂၅။ ဘရြတ္ကလင္း တံတားေပၚမွျမင္ကြင္း)

(ပံု ၂၆။ Central Park ထဲက ျမင္ကြင္းတစ္ခု)

ႏိုဝင္ဘာ ၁၃ ရက္ညမွာေတာ့ ဟိုတယ္မွာ အတူတည္းခိုေနၾကတဲ့ IWP စာေရးဆရာေတြဟာ IWP coordinator ဂ်ိဳးရဲ႕အခန္းမွာ ႏႈတ္ဆက္ပြဲညအျဖစ္ အမွတ္တရ ေတြ႔ဆံုျဖစ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ သံုးလတာနီးပါး အတူတကြေနထုိင္ စားေသာက္ခဲ့၊ လႈပ္ရွားမႈေတြမွာ ပါဝင္ခဲ့ၾကတဲ့ ခရီးစဥ္ဟာ အဆံုးသတ္ခဲ့ပါၿပီ။ တခ်ိဳ႕လည္း ကမၻာ့တစ္ေနရာရာမွာ အလြယ္တကူ ျပန္ဆံုၾကဦးမွာပါ။ တခ်ိဳ႕ကိုေတာ့ ေနာက္ထပ္ လူခ်င္း ေတြ႔ဆံုျဖစ္ပါဦးမလားဆိုတာ မေျပာႏိုင္ပါဘူး။ အင္တာနက္ လူမႈကြန္ရက္ေတြ သံုးစြဲသူတို႔ကေတာ့ အနည္းဆံုး အြန္လိုင္းကေန အဆက္မျပတ္ သတင္းေတြ ေဝမွ်ေနၾကဦးမွာပါ။ ေတြ႕ဆံုခဲ့တဲ့ IWP စာေရးဆရာေတြကတဆင့္ ဆက္လက္ခ်ိတ္ဆက္ၿပီး ႏိုင္ငံတကာစာေပ ကြန္ရက္ ပိုၿပီး က်ယ္ျပန္႔လာဖို႔လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

ဒီအစီအစဥ္ တေလွ်ာက္လံုးမွာ အနည္းဆံုး ဖုန္းဆက္လို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ အကူအညီေပးၾက၊ မသိတာကို ေျပာျပေပးၾကၿပီး ဧည့္ဝတ္ေက်ပြန္ခဲ့ၾကတဲ့ အေမရိကေရာက္ ျမန္မာမိတ္ေဆြေတြရဲ႕ ေက်းဇူးေၾကာင့္လည္း အခက္အခဲေတြ ေလ်ာ့ပါးခဲ့ရပါတယ္။ ေရာက္ေလရာမွာ ပန္ဒိုရာရဲ႕ စာေပခရီးဟာ အြန္လိုင္းကေန စတင္ခဲ့တာ၊ ထုတ္ေဝမႈလည္း ဘယ္ေလာက္အတိုင္းအတာပဲ ရွိေသးတာကို အားလံုးကို ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။ ကၽြန္မရဲ႕ ကဗ်ာေတြ စာေတြကို ႏွစ္သက္တယ္ဆိုရင္ ပိုထင္ရွားတဲ့ ေခတ္ၿပိဳင္ ျမန္မာစာေရးဆရာ ကဗ်ာဆရာေတြ၊ ဘာသာမျပန္ရေသးတဲ့ ေခတ္အဆက္ဆက္က စာေကာင္းေပေကာင္းေတြ အမ်ားႀကီး ရွိေသးတာကိုလည္း အၿမဲမီးေမာင္းထုိးျပခဲ့ပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ကဗ်ာဆရာႀကီး ပါေမာကၡ ခ်ားလ္စ္ ဘန္းစတိန္း အပါအဝင္ ကၽြန္မေတြ႕ခဲ့တဲ့ စာေပသမားေတြ၊ ေက်ာင္းက တကၠသိုလ္ဆရာေတြ အားလံုးဟာ ျမန္မာလူမ်ိဳး ကဗ်ာေရးသူ စာေရးသူ တစ္ေယာက္အေပၚ ဝါႏုဝါရင့္၊ အြန္လိုင္းပရင့္၊ အမ်ိဳးသမီးအမ်ိဳးသား ခြဲျခားမႈဆုိလို႔ ေခါင္းထဲလံုးဝမထည့္ဘဲ အေလးထားဆက္ဆံခဲ့တာ ေက်းဇူးတင္ေလးစားစရာပါ။ 

ျမန္မာျပည္ကို ျပန္ေရာက္လာတဲ့အခါ IWP စာေရးဆရာတခ်ိဳ႕ရဲ႕ အင္တာဗ်ဴးေတြ၊ စာေပလက္ရာေတြကို ဘာသာျပန္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ကၽြန္မရဲ႕ ကဗ်ာတခ်ိဳ႕ကိုလည္း သူတို႔ရဲ႕ ဘာသာစကားနဲ႔ ျပန္ဆိုျဖစ္ၾကတာ ရွိပါတယ္။ IWP ဝက္ဘ္ဆိုက္မွာလည္း “On going home” ဆိုတဲ့ေခါင္းစဥ္နဲ႔ အိမ္ျပန္ေရာက္ခ်ိန္ ခံစားမႈ ရသအက္ေဆးတစ္ပုဒ္ အဂၤလိပ္ဘာသာနဲ႔ ေရးျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုႏိုင္ငံတကာ အစီအစဥ္ေတြဟာ တစ္ႏိုင္ငံနဲ႔တစ္ႏိုင္ငံၾကား စာေပယဥ္ေက်းမႈေတြ ကူးလူးယွက္ႏြယ္ဖို႔အတြက္ အလြန္သင့္ေတာ္ ေကာင္းမြန္လွပါတယ္။ ၂၀၁၃ ႏွစ္ဆန္းပိုင္းမွာေတာ့ IWP ဒါရိုက္တာ ခရစၥတိုဖာ မာေရးလ္နဲ႔ အေမရိကန္စာေရးဆရာ ကဗ်ာဆရာေတြဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံကို လာေရာက္ၿပီး တကၠသိုလ္ေတြမွာ ရက္တုိသင္တန္းေတြ ပို႔ခ်ေပးခဲ့ပါတယ္။ IWP ရဲ႕ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ fall residency မွာေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံက ကဗ်ာဆရာ၊ ဘာသာျပန္ဆရာ ေဇယ်ာလင္း တက္ေရာက္ေနပါၿပီ။ 

ျမန္မာစာေပကို ကမၻာကသိေစ၊ ကမၻာ့စာေပနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈကိုလည္း ျမန္မာက ပိုမိုရင္းႏွီးကၽြမ္းဝင္ေစဖို႔ ဒီလို အစီအစဥ္ေတြမွာ ျမန္မာစာေရးဆရာေတြ တက္တက္ႂကြႂကြ ႏွစ္စဥ္ပါဝင္ေနၾကဦးမယ္လို႔ ယံုၾကည္မိပါတယ္။ ကၽြန္မဟာ ကံေကာင္းခ်င္ေတာ့ ဒီအစီအစဥ္တက္ေရာက္ေနစဥ္မွာ အလုပ္ကေန ခြင့္ရက္ရွည္ယူထားတာမို႔ မိသားစုကို သတိရတာကလြဲလို႔ ဘာမွ ပူပင္စရာမရွိပဲ ခရီးစဥ္တေလ်ာက္လံုးမွာ စိတ္ေအးလက္ေအး ပါဝင္ဆင္ႏႊဲႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ လွပတဲ့အိုင္အိုဝါၿမိဳ႕ကေလးမွာ ေအးခ်မ္းခဲ့တဲ့ ေန႔ရက္ေတြကိုေတာ့ အထူး အမွတ္ရေနမွာပါ။

ပန္ဒိုရာ

၁၀.၉.၂၀၁၃

 ၂၀၁၃ ႏိုဝင္ဘာလ စတုိင္သစ္မဂၢဇင္းတြင္ ေဖာ္ျပၿပီး။ 

အပုိင္း (၁) သို႕  
အပိုင္း(၂) သို႔

 အပိုင္း (၃) သို႔

 အပိုင္း (၄) သို႔

အပိုင္း(၅) သို႔

အပိုင္း(၆) သို႔ 

အပိုု္င္း(၇)သို႔

အပုိင္း ၈ သို႔

Expand..

Summary..

အင္တာနက္ထဲက စုေပါင္းစပ္ေပါင္းကဗ်ာမ်ား

အင္တာနက္ထဲက စုေပါင္းစပ္ေပါင္းကဗ်ာမ်ား

“ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ ႏွစ္ေယာက္တြဲေရးတာ ဘာမွ အသစ္အဆန္းေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ ေရွ႕မွာ အမ်ားႀကီး။ ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ fcebook သံုးရင္း FB ရဲ႕ ဖန္ရွင္ေတြကိုအသံုးခ်ၿပီး လုပ္လို႔ရတဲ့ ကဗ်ာအလုပ္တစ္ခု လုပ္ၾကည့္ဖို႔ စိတ္ကူးမိတာပါေလ။ Group page တစ္ခုဖြင့္၊ ေကာ္မန္႔ေရးစရာ ေဘာက္စ္ေတြေနရာမွာ ကဗ်ာရိုက္ထည့္ရင္း အျပန္အလွန္ေရးၾကေပါ့”

ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ကို ကဗ်ာဆရာတစ္ဦးထက္ပိုၿပီး စုေပါင္းေရးသားၾကတာ ယခင္ကတည္းက offline မွာ ရွိခဲ့ပါတယ္။ အင္တာနက္ေပၚေပါက္လာတဲ့အခါမွာေတာ့ အကြာအေဝးေတြဟာ က်ံဳ႕လာတဲ့အတြက္ ကဗ်ာေရးသူ တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦးၾကား ဆက္သြယ္မႈေတြဟာ ပိုၿပီး ျမန္ဆန္ လြယ္ကူလာပါတယ္။ အဲဒီအက်ိဳးဆက္ေၾကာင့္ ေပၚထြက္လာတဲ့ ဥပမာတစ္ခုကေတာ့ ၂၀၁၅ ေဖေဖၚဝါရီက ထုတ္ေဝလိုက္တဲ့ ကဗ်ာဆရာေမာင္ယုပိုင္ရဲ႕ “Double Poetry Project” ျဖစ္ပါတယ္။ အထက္စာပိုဒ္ပါ စာသားေတြကေတာ့ Double Poetry Project ရဲ႕ အမွာစာထဲက ေကာက္ႏုတ္ထားတာျဖစ္ပါတယ္။ ၿမိတ္ၿမိဳ႕မွာ ေနထုိင္သူ ေမာင္ယုပိုင္ဟာ အင္တာနက္ကို သံုးၿပီး ျမန္မာျပည္အျခားေဒသေတြနဲ႕ ႏိုင္ငံရပ္ျခားေနထိုင္သူ အပါအဝင္ ကဗ်ာဆရာ၊ဆရာမ ၄၄ဦးနဲ႕အတူ “ႏွစ္ေယာက္တစ္ပုဒ္” (အနည္းငယ္ကေတာ့ သံုးေယာက္တစ္ပုဒ္) ကဗ်ာစုစုေပါင္း ၄၂ ပုဒ္ ကို ေရးသားထုတ္ေဝႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ “ကဗ်ာေခါင္းစဥ္ပူးေပါင္းမႈ” မွာ အျခားေသာ ကဗ်ာဆရာ၊ဆရာမ ၁၆ ဦးလည္း ပါဝင္ခဲ့ၾကပါတယ္။

၂၀၁၅ ကမၻာ့ကဗ်ာေန႔မွာ အခမဲ့ေကာ္ပီေတြကို ျဖန္႔ေဝခဲ့ၿပီး ပံုႏွိပ္စာအုပ္ထြက္လာဖို႔ စီစဥ္ေနဆဲျဖစ္တဲ့ ကဗ်ာဆရာရဲျမင့္သူ ရဲ႕“ရဲျမင့္သူ ႏွင့္ အျခားစစ္ပြဲမ်ား (Collage & Collaboration)” ကဗ်ာေတြဟာလည္း ထိုနည္းတူျဖစ္ပါတယ္။ ေမာင္ယုပိုင္က facebook ေပၚမွာ ပူးေပါင္းမဲ့ ကဗ်ာဆရာဆရာမ အားလံုးပါဝင္တဲ့ secret group page တစ္ခု တည္ေထာင္ၿပီး status နဲ႕ comment ေတြကတဆင့္ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ ရဲျမင့္သူကေတာ့ facebook ေပၚမွာ secret group page တစ္ခုစီ ကို ကဗ်ာဆရာ အျခားကဗ်ာဆရာ ၁၆ ေယာက္ တစ္ဦးခ်င္းနဲ႕ သီးသန္႕စီ တည္ေထာင္ၿပီး status နဲ႕ comment ေတြကတဆင့္ ကဗ်ာပူးေပါင္းေရးသားခဲ့တယ္။

ေမာင္ယုပိုင္ရဲ႕ ႏွစ္ေယာက္တစ္ပုဒ္ေတြမွာ ေရးသူႏွစ္ဦးရဲ႕ စာေၾကာင္းမ်ား ျပန္လည္ေရာေႏွာထားျခင္း တည္းျဖတ္ထားျခင္း မ်ိဳး မေတြ႕ရဘဲ ဘယ္သူက ဘယ္စာပိုဒ္ကို ေရးတယ္ဆိုတာကိုလည္း ကဗ်ာထဲမွာ နာမည္အတုိေကာက္နဲ႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ရဲျမင့္သူကေတာ့ ေရးသူႏွစ္ဦးရဲ႕ စာေၾကာင္းေတြကို ျပန္လည္တည္းျဖတ္ ေရာေႏွာထားတယ္ လို႔ဆိုပါတယ္။ ဘယ္စာေၾကာင္းကို ဘယ္သူေရးတယ္ဆိုတာမ်ိဳး ခြဲျခားေဖာ္ျပျခင္း မရွိပါဘူး။ ၂ ဦး ေပါင္းေရးရတာ တြဲဖက္ညီတာရွိသလို အဆင္မေျပတာလည္း ရွိတယ္၊ အာရုံခံစားမႈခ်င္း၊ စာေၾကာင္းခ်င္းဆက္စပ္မရလို႔ ကဗ်ာဟာ မေကာင္းဘူးလို႔ ယူဆတဲ့အတြက္ စာအုပ္ထဲ မထည့္ျဖစ္ေတာ့တဲ့ ကဗ်ာေတြလည္းရွိတယ္လို႔ ရဲဲျမင့္သူက ေျပာပါတယ္။

ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ကို ပူးေပါင္းေရးသားတဲ့ေနရာမွာ ၂ ဦး သို႔မဟုတ္ ၃ ဦး ပူးေပါင္းတာေတြကို ေတြ႔ရေပမဲ့ အဲဒီထက္ပိုမ်ားတဲ့ ပူးေပါင္းမႈကေတာ့ ေတြ႕ရတာ နည္းပါတယ္။ ေအာက္ေဖာ္ျပပါကဗ်ာကေတာ့ ေတြ႕မိသမွ်ထဲမွာ ကဗ်ာေရးသူအေရအတြက္ အမ်ားဆံုး ပူးေပါင္းမႈတစ္ရပ္ျဖစ္ပါတယ္။ စာေၾကာင္းအခ်ိဳ႕ကုိ ေကာက္ႏုတ္တင္ျပလိုက္ပါတယ္။

တံတားကို အကာအကြယ္ယူၿပီး

……

တံတားဆရာ FBI ေတြၾကားမွာ

တံတားကို အကာအကြယ္ယူထားသူကေရာ

တံတိုင္းေတြ ခုထိလံုၿခံဳစြာ ပုန္းခိုေနၾကတုန္း

လူထုဆီ

လူရႊင္ေတာ္ေတြဆီမွာ

တံတားဆရာနားလည္စျပဳလာၿပီ

ကက္ဘိနက္မွာ တံတားအေၾကာင္း ေဆြးေႏြးၾကမယ္တဲ့

တံတား ခု အဲ့ေနရာမွာ ရွိေသးလား

တစ္ေယာက္ေယာက္က ေစာင့္ၾကည့္ေနခဲ့တာ/ဆဲ

တစ္ေယာက္ကို တစ္ေယာက္က ေနသားတက်ေစာင့္ဆုိင္း

London bridge is falling down

Falling down falling down

ဘယ္သူ နာသြားသလဲ ဘယ္သူေတြ သာသြားသလဲ

တံတားဆရာ အေပ်ာ္ဆံုးေန႕ပဲ

ေခြးလာလို႕မရေအာင္ ေၾကာင္ေတြ

ေနာက္ကြယ္က ႀကိဳးကိုင္ခဲ့တာ

…..

အထက္ပါကဗ်ာကို ကဗ်ာဆရာ ၂၂ ေယာက္က တစ္ေယာက္ကို စာေၾကာင္းအနည္းငယ္စီနဲ႕ စုေပါင္း ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ facebook ေပၚက comment ေတြမွာ ေရွ႕ကေရးတဲ့သူရဲ႕ စာေၾကာင္းကို ၾကည့္ၿပီး ေနာက္က ဆက္ေရးၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ကဗ်ာထဲမွာ ပါဝင္ခဲ့တဲ့ ကဗ်ာဆရာ ၃ - ၄ ေယာက္နဲ႕ေတြ႕တဲ့အခါ ဒီလိုကဗ်ာမ်ိဳးရဲ႕ အရည္အေသြးနဲ႕ပတ္သက္လို႔ ေမးျမန္းမိတဲ့အခါ အားရမႈ သိပ္မရွိေၾကာင္း ေျပာခဲ့ၾကပါတယ္။ သူတို႔ေျပာျပခ်က္အရ အြန္လိုင္းမွာ ဒီလို လူေတြအမ်ားႀကီး စုေရးရတာ လြဲေခ်ာ္မႈေတြလည္း ရွိတတ္ပါတယ္ တဲ့။ ကိုယ့္ေရွ႕က မွတ္ခ်က္ထဲက ကဗ်ာစာေၾကာင္းကို ၾကည့္ၿပီး လိုက္ေရးလိုက္တဲ့ စာေၾကာင္းဟာ ေကာ္နက္ရွင္ အေျခအေနေၾကာင့္ ေတာ္ေတာ္နဲ႕ တက္မလာခင္ အျခားသူတစ္ဦးေရးလုိက္တဲ့ စာေၾကာင္းက မွတ္ခ်က္ထဲမွာ တက္သြားလို႔ အဆက္အစပ္မဲ့သြားတာ ဒါမွမဟုတ္ အုိင္ဒီယာထပ္သြားတာမ်ိဳး ရွိတတ္ပါသတဲ့။

အျပင္ offline မွာေတာ့ Creative Writing သင္တန္းေတြမွာ  ဂိမ္းဆန္ဆန္ ဒီလိုကဗ်ာေရးၾကတဲ့ ေရးနည္းတစ္ခုကို ႀကံဳေတြ႕ခဲဖူးပါတယ္။ ေက်ာင္းသား အမ်ားအျပားရွိတဲ့ အတန္းထဲမွာ စာရြက္လြတ္တစ္ရြက္ကို ေပးၿပီး ကဗ်ာစာေၾကာင္းတစ္ေၾကာင္းစီ ေရးခိုင္းပါတယ္။ ဒုတိယေရးသူက ပထမဆံုးေရးသူရဲ႕ ကဗ်ာစာေၾကာင္းကို ၾကည့္ၿပီး လိုက္ေရးရပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ ပထမေရးသူရဲ႕ စာေၾကာင္းကို စာရြက္ထဲမွာ ေခါက္ထားလိုက္ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ ေနာက္ဆက္ေရးသူေတြက ကိုယ့္ေရွ႕က ေရးသူရဲ႕ စာေၾကာင္းက လြဲလို႕ ဟိုးေရွ႕က ေရးထားတဲ့ စာေၾကာင္းေတြကို မျမင္ရေအာင္ စာရြက္ကို ဆက္ဆက္ ေခါက္သြားၾကပါတယ္။ အားလံုးၿပီးသြားတဲ့အခါက်မွ စာရြက္တစ္ရြက္လံုးကို ျဖန္႔ၾကည့္ၿပီး ဘယ္လို ကဗ်ာမ်ိဳး ထြက္လာတယ္ဆိုတာကို ၾကည့္ၾကပါတယ္။ ဒီလို အေျခအေနမွာေတာ့ အြန္လိုင္းမွာလို ေကာ္နက္ရွင္ ျပႆနာ ႀကံဳစရာအေၾကာင္းမရွိလို႔ ပိုစနစ္က်ေစပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကဗ်ာဆရာ အမ်ားအျပားကို အခုလို စုၿပီး ေရးသားဖို႔ ဆိုရင္ေတာ့ အားလံုး တစ္စုတစ္စည္း တစ္ထုိင္တည္း ဆံုေတြ႕ဖို႔ဟာ အြန္လိုင္းထက္ အမ်ားႀကီး ခက္ခဲပါတယ္။

အေမရိကန္ကဗ်ာဆရာႀကီး မာဗင္ဘဲလ္ (Marvin Bell) နဲ႕ အိုင္အိုဝါတကၠသိုလ္က IWP ဒါရိုက္တာ ခရစၥတိုဖာမာေရးလ္တို႕ဟာ “Everything at once” ဆိုတဲ့ ႏွစ္ဦးေပါင္း စကားေျပကဗ်ာစာအုပ္ ျဖစ္ေျမာက္လာဖို႔အတြက္ ခရစၥတိုဖာမာေရးလ္က ျပည္ပႏုိင္ငံေတြမွာ ရွိေနၿပီး မာဗင္ဘဲလ္က အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ ရွိေနခဲ့ခ်ိန္မွာ တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး ၁၅ လၾကာေအာင္ အီးေမးလ္ကတဆင့္ အျပန္အလွန္ ကဗ်ာေတြ ပို႔ ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္ၿပီး ထုတ္ေဝခဲ့ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ “ကဗ်ာဆရာ ၇ ေယာက္၊ ေလးရက္တာ၊ စာအုပ္တစ္အုပ္( seven poets, four days, one book)”  လို႔ ေခါင္းစဥ္ေပးထားတဲ့ စာအုပ္တစ္အုပ္ အတြက္ေတာ့ ခရစၥတိုဖာမာေရးလ္ဟာ ကဗ်ာဆရာ ၆ ေယာက္ကို အုိင္အိုဝါၿမိဳ႕ကို လာေရာက္ဖို႔ ဖိတ္ေခၚခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီမွာ ေလးရက္တာ ေနထိုင္တဲ့အခိုက္ ပထမဦးဆံုး ခရစၥတိုဖာမာေရးလ္က ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ကို အရင္ေရးပါတယ္။ သူ႕ကဗ်ာထဲက စာေၾကာင္းေတြကို က်န္ကဗ်ာဆရာတစ္ေယာက္စီက ပထမဆံုး စာေၾကာင္းအျဖစ္ယူၿပီး အသီးသီး ကဗ်ာဆက္ၿပီး ေရးၾကပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ အဲဒီကဗ်ာဆရာအသီးသီးရဲ႕ စာေၾကာင္းေတြကို တျခားကဗ်ာဆရာေတြက ပထမဆံုးစာေၾကာင္းအျဖစ္ ခြဲေဝယူၿပီး ဆက္ေရးၾကျပန္ပါတယ္။ အဲဒီလိုနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ကဗ်ာေတြကို စုစည္းၿပီး ထုတ္ေဝထားတဲ့စာအုပ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ႏိုင္ငံရပ္ျခားက သူတို႕ရဲ႕ အြန္လုိင္း ေအာ့ဖ္လိုင္း ကဗ်ာပူးေပါင္းမႈေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

အင္တာနက္ထဲက စုေပါင္းစပ္ေပါင္း ကဗ်ာမ်ိဳးေတြထဲမွ အေၾကာင္းအရာ၊ Theme ဒါမွမဟုတ္ ေခါင္းစဥ္တစ္ခုတည္းကို မတူညီတဲ့ ကဗ်ာဆရာေတြက တစ္ေယာက္ တစ္ပုဒ္စီ တမင္ရည္ရြယ္ ဝိုင္းေရးၾကတာေတြလည္း ရွိပါတယ္။ “ကၽြန္ေတာ္မသိဘဲ မိုးေတြရြာသြားတယ္ မၾကည္ျဖဴ” နဲ႕ အျခားေသာ မၾကည္ျဖဴေခါင္းစဥ္ပါ ကဗ်ာေတြကို ဇာတိ၊ ေန႔သစ္၊ သူရႆဝါ၊ မိၿငိဏ္းခက္ စတဲ့ကဗ်ာဆရာ အသီးသီးကေရးခဲ့ၾကတယ္။ “ဆိတ္” နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ကဗ်ာေတြကို PEM Skool ကဗ်ာဆရာေတြ တစ္ေယာက္တစ္ပုဒ္ ေရးခဲ့ၾကတယ္။ တခ်ိဳ႕ေသာ ေခါင္းစဥ္တူေတြကေတာ့ တိုင္ပင္တာမဟုတ္ဘဲ တိုက္ဆိုင္မႈ ဒါမွမဟုတ္ ေယဘုယ်ဆန္လြန္းေသာ ေခါင္းစဥ္ျဖစ္လို႔ လည္းတူညီတာျဖစ္ႏုိင္တယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ “မိသားစု” ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္နဲ႕ ကဗ်ာေရးသူေတြ အင္တာနက္ထဲမွာ အမ်ားအျပားရွိပါတယ္။

“သန္းေခါင္ယံကဗ်ာေရးပြဲေတာ္” လို႔ အမည္ေပးထားတဲ့ ကဗ်ာစုစည္းမႈမွာေတာ့ ကဗ်ာဆရာ ဒီလူကေလးဟာ ကမၻာ့ကဗ်ာေန႔ ညဘက္မွာ အခ်ိန္တစ္ခု သတ္မွတ္ၿပီး facebook ထဲက သူတင္ထားတဲ့ status ေအာက္မွာ မိမိတို႕ကဗ်ာေတြကို comment ဝင္ေရးဖို႕ ကဗ်ာဆရာအမ်ားအျပားကို ဖိတ္ေခၚခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီမွတ္ခ်က္ကဗ်ာေတြကို စုစည္းၿပီး ကဗ်ာစုစည္းမႈစာအုပ္အျဖစ္ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေဝခဲ့ပါတယ္။

ျမန္မာေတြၾကား Facebook ေခတ္မစားခင္ forum ၊ blog ၊ chat room၊ gtalk ေတြထဲမွာလည္း လွ်ိဳ႕ဝွက္အုပ္စုဖြဲ႕လို႕ျဖစ္ေစ၊ အမ်ားျမင္ႏုိင္တဲ့ public ေနရာမွာျဖစ္ေစ၊ တစ္ဦးနဲ႕တစ္ဦး ေခါင္းစဥ္တူ ကဗ်ာေရးဖို႕ tag ၾကတာ၊ comment ေတြ အျပန္အလွန္ေျပာစကားေတြကို အသံုးျပဳၿပီး ပူးေပါင္းကဗ်ာေရးၾကတာေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဆက္သြယ္ေရး လြယ္ကူျမန္ဆန္ေစတဲ့ အင္တာနက္သံုးစြဲမႈဟာ စုေပါင္းလုပ္ေဆာင္ရတဲ့ ကဗ်ာလႈပ္ရွားမႈ အေတာ္မ်ားမ်ားကို အေထာက္အကူျပဳခဲ့တာကေတာ့ ထင္ရွားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အင္တာနက္ရဲ႕ လွ်င္ျမန္မႈနဲ႕ လြယ္ကူမႈဟာ စုေပါင္း ကဗ်ာေတြရဲ႕အရည္အေသြးကိုေရာ သိသိသာသာ ပိုေကာင္းလာေစသလား ဆိုတာကေတာ့ အျပင္ offline မွာလိုဘဲ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ ညွိႏိႈင္းမႈ၊ တည္းျဖတ္မႈ၊ အာရုံခံစားတူညီမႈ စတာေတြမွာ မူတည္ေနတာမို႔ ေျပာရခက္ေနပါေသးတယ္။

ပန္ဒိုရာ

၁၃-၁၈.၆.၂၀၁၅

(ႏွင္းဆီျဖဴဂ်ာနယ္ အတြဲ ၂ အမွတ္ ၁ တြင္ ေဖာ္ျပၿပီး)

Expand..

Summary..