Creative Commons လိုင္စင္မ်ား အလုပ္လုပ္ပံု

May 10, 2007 7:41 PM

Creative Commons လိုင္စင္မ်ား အလုပ္လုပ္ပံု
by Pu-htu-zin

ကၽြန္ေတာ္တင္မယ္လို႔ ေျပာထားခဲ့တဲ့ Creative Commons လိုင္စင္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဒုတိယ ကာတြန္းေလးေတြပါ။ ဒီကာတြန္းေတြမွာေတာ့ ပထမ ကာတြန္းေတြမွာလို လိုင္စင္ စည္းကမ္းခ်က္ေတြ အကုန္လံုးကို ေယဘုယ်ၿခံဳၿပီး ႐ွင္းျပတာမ်ိဳး မဟုတ္ေတာ့ဘဲ၊ လိုင္စင္သံုးပံု၊ အလုပ္လုပ္ပံုကို ဥပမာတခုေပးၿပီး အစကအဆံုး ႐ွင္းျပထားတာပါ။ ပထမကာတြန္းေလးေတြ ဖတ္ၿပီး မ႐ွင္းေသးသူမ်ား၊ ဥပမာတခုကို အစအဆံုး သိခ်င္သူမ်ား အတြက္ေပါ့။

၁။ အန္နီတာဟာ နယူးေရာ့ခ္ၿမိဳ႕မွာ ေနတဲ့ ဂီတသမား တေယာက္ေပါ့။ “မီးေတာင္အခ်စ္” ဆိုတဲ့ သီခ်င္းကို တေလာကပဲ သူစပ္ခဲ့တယ္ေလ။



၂။ အဲဒီ “မီးေတာင္အခ်စ္” သီခ်င္းကို အန္နီတာက သူ႔ရဲ႕ ၀က္ဘ္ဆိုဒ္ေပၚမွာ တင္လိုက္တယ္။ ၿပီးေတာ့ Creative Commons က လိုင္စင္တခု ယူမယ္လို႔လည္း ဆံုးျဖတ္လိုက္တယ္၊ ဒါမွ သူ႔သီခ်င္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ မူပိုင္ခြင့္ကို ခ်ဳပ္ကိုင္ထားႏိုင္ၿပီး တခ်ိဳ႕ကိစၥေတြမွာေတာ့ အမ်ားသူငါကို ဒီသီခ်င္း အသံုးျပဳခြင့္ ေပးႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။



၃။ အန္နီတာဟာ လိုင္စင္ေ႐ြးဖို႔ Creative Commons ၀က္ဘ္ဆိုဒ္ကို သြားၾကည့္လိုက္တယ္။
(အန္နီတာ) “လိုင္စင္ေ႐ြးဖို႔က လြယ္ပါတယ္၊ လိုင္စင္ေ႐ြးရန္ ‘choose license’ ဆိုတဲ့ ေခါင္းစီးကို ႏွိပ္လိုက္႐ံုပဲ။”



၄။ အန္နီတာဟာ လိုင္စင္ေလွ်ာက္လႊာ ပံုစံထဲက ေမးခြန္း႐ွင္း႐ွင္းေလး သံုးခုကို တခုခ်င္းစီ ေျဖလိုက္တယ္၊ သူ႔သီခ်င္းနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဘယ္လိုကိစၥေတြကို ခြင့္ျပဳၿပီး၊ ဘယ္လိုကိစၥေတြကိုေတာ့ ခြင့္မျပဳဘူးလဲဆိုတာ ေမးထားတဲ့ ေမးခြန္းေတြပါ။ အန္နီတာ ေ႐ြးထားတဲ့ အေျဖေတြေပၚ မူတည္ၿပီး သူနဲ႔ကိုက္မယ့္ လိုင္စင္ကို ၀က္ဘ္ဆိုဒ္က ၫႊန္ပါလိမ့္မယ္။
(အန္နီတာ) “ဖန္တီးသူကို ေဖာ္ျပေစခ်င္သလား၊ ဒါေပါ့၊ ေဖာ္ျပေစခ်င္တာေပါ့။ ဒီသီခ်င္းကို ကၽြန္မေရးတယ္ဆိုတဲ့ နာမည္ လိုခ်င္တယ္ေလ။ စီးပြားေရးအတြက္ အသံုးျပဳခြင့္ ေပးမလား၊ ဟုတ္လား။ ဟင့္အင္း… မေပးခ်င္ဘူး။ ကၽြန္မကို ဘာမွမေျပာဘဲနဲ႔ ကၽြန္မသီခ်င္းကို သံုးၿပီး စီးပြား႐ွာမွာ မလိုခ်င္ဘူး။ သီခ်င္းကို လိုသလို ေျပာင္းလဲခြင့္ ေပးမလား၊ အင္း… ေပးႏိုင္ပါတယ္၊ ကၽြန္မသီခ်င္းကို လိုသလို ေျပာင္းလဲျပဳျပင္ၿပီး ရလာတဲ့ ဖန္တီးမႈကို ကၽြန္မေ၀မွ်ခဲ့သလို ျပန္ၿပီး ေ၀မွ်ႏိုင္ရင္ေပါ့။”



၅။ ဒါနဲ႔ အန္နီတာလိုတဲ့ လိုင္စင္ရပါၿပီ။ လိုင္စင္ကို နည္းသံုးမ်ိဳးနဲ႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္၊ ဒီသံုးမ်ိဳးကေတာ့ ၁) သာမန္လူေတြ ဖတ္ၿပီး နားလည္ႏိုင္တဲ့ စာတမ္း (Commons Deed) ၂) ေ႐ွ႕ေနေတြမွ နားလည္ႏိုင္တဲ့ တကယ့္ တရား၀င္စာခ်ဳပ္ (Legal Code) နဲ႔ ၃) ကြန္ပ်ဴတာေတြကေန တဆင့္႐ွာေဖြရာမွာ စက္က ဖတ္ႏိုင္မယ့္ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ကုဒ္ (Machine-readable Digital Code) တို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။



၆။ အန္နီတာက အဲဒီ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ကုဒ္ကို သူ႔၀က္ဘ္ဆိုဒ္ရဲ႕ HTML နဲ႔ေရးထားတဲ့ အပိုင္းမွာ ထည့္လိုက္တယ္။ ဒီကုဒ္ေၾကာင့္ ‘အခ်ိဳ႕ မူပိုင္ခြင့္မ်ားအား ခ်ဳပ္ကိုင္ထားသည္ some rights reserved’ ဆိုတဲ့ ပံုေလး သူ႔ဆိုဒ္မွာ ေပၚေနမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီပံုကို ႏွိပ္လိုက္ရင္ အန္နီတာရဲ႕ လိုင္စင္ စာမ်က္ႏွာဆီကို ေရာက္သြားမွာပါ။
(အန္နီတာ) “ေကာင္းလိုက္တာ၊ ကၽြန္မသီခ်င္းကို လူေတြဘယ္လို သံုးႏိုင္သလဲဆိုတာ အခုမွပဲ ႐ွင္း႐ွင္းလင္းလင္း ျဖစ္သြားေတာ့တယ္။”



၇။ အန္နီတာက သူ႔ရဲ႕ဖန္တီးမႈကို ဘယ္လိုေ၀မွ်ထားတယ္ ဆိုတာကို search engine ေတြက တေန႔ေန႔ ႐ွာသိမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလို search engine ေတြက ႐ွာေတြ႔ေအာင္ လုပ္တာတဲ့ အစိတ္အပိုင္းကေတာ့ အထက္မွာ ေျပာတဲ့အတိုင္း ၀က္ဘ္ဆိုဒ္မွာ ထည့္ထားတဲ့ လိုင္စင္ထဲက ဒစ္ဂ်စ္တယ္ကုဒ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။



၈။ အစ္ဂ္ေနး႐ႈိးဟာ ဆန္ဖရန္စစၥကိုက ႐ုပ္႐ွင္သင္တန္းသား တေယာက္ပါ။ သူ႔အတန္းအတြက္ ႐ုပ္႐ွင္ပေရာဂ်က္တခု လုပ္ရာမွာသံုးဖို႔ သီခ်င္းတပုဒ္ေလာက္ လိုက္႐ွာေနပါတယ္။ ဒါနဲ႔ “noncommercial song” (စီးပြားျဖစ္ ေရာင္းတာ မဟုတ္တဲ့ သီခ်င္း) မ်ိဳး ႐ွာရန္လို႔ search engine တခုမွာ ႐ိုက္ထည့္လိုက္ပါတယ္။ အဲဒီ search engine က အန္နီတာရဲ႕ ၀က္ဘ္ဆိုဒ္က ဒစ္ဂ်စ္တယ္ကုဒ္ကို သြားဖတ္မိၿပီး အန္နီတာ့ ၀က္ဘ္ဆိုဒ္ကို အစ္ဂ္ေနး႐ႈိးအား ျပန္ျပပါတယ္။



၉။ အစ္ဂ္ေနး႐ိႈးက အန္နီတာ့၀က္ဘ္ဆိုဒ္ကို သြားၿပီး “မီးေတာင္အခ်စ္” သီခ်င္းကို နားေထာင္လိုက္တယ္။ နားေထာင္ၿပီးေတာ့ အန္နီတာ့ ၀က္ဘ္ဆိုဒ္က မူပိုင္ခြင့္ အခ်ိဳ႕ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည္ “some rights reserved” ဆိုတဲ့ ပံုေလးကို ႏွိပ္ၾကည့္လိုက္ပါတယ္။
(အစ္ဂ္ေနး႐ိႈး) “ဒီသီခ်င္း မိုက္တယ္ဟ။ ငါ့ ႐ုပ္႐ွင္အတြက္ေတာ့ အံကိုက္ပဲ။ ဒီ ‘some rights reserved’ ဆိုတာ ဘာပါလိမ့္။”



၁၀။ အစ္ဂ္ေနး႐ိႈးက some rights reserved ဆိုတဲ့ ပံုကို ႏွိပ္လိုက္ေတာ့ သူျမင္ရတာက သာမန္လူမ်ား ဖတ္လို႔နားလည္ႏိုင္တဲ့ စာတမ္း (Commons Deed) ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ Commons Deed ဟာ လိုင္စင္နဲ႔ ပတ္သတ္ၿပီး သာမန္လူေတြ နားလည္ႏိုင္ေအာင္ ႐ိုး႐ိုး႐ွင္း႐ွင္း စကားလံုးေတြ ႐ုပ္ပံုေတြနဲ႔ ေဖာ္ျပထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
(အစ္ဂ္ေနး႐ိႈး) “ဒီလိုင္စင္ကို နားလည္ဖို႔က လြယ္လြယ္ေလးပဲ။ သူ႔သီခ်င္းကို ငါလိုသလို သံုးလို႔ရတာပဲ၊ သူစပ္တာပါလို႔ နာမည္ေဖာ္ျပရင္ (attribution ေပးရင္)၊ အျမတ္အစြန္းအတြက္ သံုးတာမဟုတ္ရင္ (commercial use မဟုတ္ဘူးဆိုရင္)၊ ၿပီးေတာ့ သူ႔သီခ်င္းသံုးၿပီး လုပ္မယ့္ ငါ့႐ုပ္႐ွင္ကို သူေ၀မွ်ခဲ့လို ျပန္ၿပီးေ၀မွ်ရင္ (share alike လုပ္ရင္) ၿပီးတာပဲ။”



၁၁။ Commons Deed စာမ်က္ႏွာကေန Legal Code ဆိုတဲ့ လင့္ခ္ကို ႏွိပ္ရင္ေတာ့ လိုင္စင္နဲ႔ ပတ္သတ္တဲ့ အေသးစိတ္အခ်က္ေတြကို ဥပေဒစကားနဲ႔ ေရးထားတဲ့ တကယ့္ တရား၀င္ လိုင္စင္ကို ေတြ႕မွာ ျဖစ္ပါတယ္။



၁၂။ အန္နီတာရဲ႕ လိုင္စင္စည္းကမ္းခ်က္ေတြကို သိၿပီဆိုေတာ့ အစ္ဂ္ေနး႐ိႈးက အန္နီတာ့သီခ်င္းကို ႐ုပ္႐ွင္ျပကြက္တခုမွာ ထည့္သံုးၿပီး သူ႔ပေရာဂ်က္ကို အဆံုးသတ္လိုက္တယ္။




၁၃။ ၿပီးေတာ့ အစ္ဂ္ေနး႐ိႈးက သူ႔႐ုပ္႐ွင္ကို အတန္းထဲမွာ ျပပါတယ္။ ႐ုပ္႐ွင္မွတ္တမ္း ျပရာမွာ အန္နီတာ့ နာမည္ကို ေသခ်ာပါေအာင္ ထည့္လိုက္ပါတယ္။
(ဒါ႐ိုက္တာ - အစ္ဂ္ေနး႐ိႈး၊ ေတးဂီတ - အန္နီတာ)



၁၄။ အစ္ဂ္ေနး႐ိႈးက သူ႔ရဲ႕ အေခ်ာသတ္ၿပီး ႐ုပ္႐ွင္ကို သူ႔ကိုယ္ပိုင္ ၀က္ဘ္ဆိုဒ္ေပၚမွာ တင္လိုက္ပါတယ္။ အန္နီတာရဲ႕ လိုင္စင္ထဲမွာ Share alike စည္းကမ္းခ်က္ (ကိုယ္ေ၀မွ်သလို၊ သူျပန္ၿပီး ေ၀မွ်ရမယ္ ဆိုတဲ့ စည္းကမ္းခ်က္) ပါတဲ့အတြက္ အန္နီတာက သူမသီခ်င္းကို ေ၀မွ်ခဲ့တဲ့ စည္းကမ္းခ်က္ သံုးခ်က္အတိုင္း အစ္ဂ္ေနး႐ိႈးက သူ႔႐ုပ္႐ွင္ကို ျပန္ၿပီး ေ၀မွ်ရပါတယ္။ အန္နီတာ့သီခ်င္းအတြက္ လိုင္စင္က attribution, noncommercial နဲ႔ share alike စည္းကမ္းသံုးခု ပါတဲ့အတြက္၊ အစ္ဂ္ေန႐ိႈးကလည္း သူ႔႐ုပ္႐ွင္ကို အဲဒီ စည္ကမ္းသံုးခုအတိုင္း ျပန္ၿပီး ေ၀မွ်ရပါတယ္။ သူက Creative Commons ၀က္ဘ္ဆိုဒ္ကို သြားၿပီး အန္နီတာယူခဲ့တဲ့ လိုင္စင္မ်ိဳးကိုပဲ ျပန္ယူရပါတယ္။ အဲဒီလိုင္စင္ရဲ႕ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ကုဒ္ကို အစ္ဂ္ေနး႐ိႈးက သူ႔၀က္ဘ္ဆိုဒ္နဲ႔ လိုက္ေအာင္ ျပင္ခ်င္တာျပင္ၿပီး တင္လိုက္ပါေတာ့တယ္။
(အစ္ဂ္ေနး႐ိႈး) “Creative Commons က ကူညီလို႔ ငါနဲ႔မသိတဲ့ တခါမွမေတြ႕ဘူးတဲ့ တစိမ္းတေယာက္နဲ႔ ေပါင္းၿပီး အလုပ္လုပ္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ အခု ငါ့႐ုပ္႐ွင္ကိုလည္း လိုင္စင္ပါ စည္ကမ္းခ်က္ေတြအတိုင္း တျခားသူေတြက သံုးႏိုင္တာေပါ့။”





ကဲ… ထံုးစံအတိုင္း ပထမကာတြန္းေတြ တုန္းကလိုပဲ၊ ေျပာပါရေစ။ ကၽြန္ေတာ္ ဥပေဒသမား မဟုတ္ပါ၊ ဘာသာျပန္ဆရာ မဟုတ္ပါ၊ ဒါ့ေၾကာင့္ ဥပေဒနဲ႔ ပတ္သတ္တဲ့၊ အာမခံဖို႔လိုတဲ့၊ အရမ္းအေရးႀကီးတဲ့ ကိစၥ၊ ဒါမွမဟုတ္ အျငင္းပြားမႈမ်ား ႐ွိလာရင္ ကိုယ့္ဘက္က ေသခ်ာေအာင္ ဥပေဒတတ္ကၽြမ္းသူမ်ားနဲ႔ တိုင္ပင္ပါ၊ မူရင္း အဂၤလိပ္လိုေရးထားတာကို ဖတ္ပါ။

ကၽြန္ေတာ့္အျမင္ကေတာ့ ႐ွင္းပါတယ္၊ Creative Commons က Big C copyright ကို အစားထိုးတာ မဟုတ္ပါ၊ ကိုယ့္ဖန္တီးမႈကို ေ၀မွ်လိုသူမ်ား၊ ဥပမာ - ကၽြန္ေတာ္တို႔လို ဘေလာ့ဂ္ေရးသူအမ်ား - အတြက္ ေပးသူေရာ ယူသူပါ အဆင္ေျပေျပနဲ႔ စနစ္တက် တရား၀င္ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေပးတာပါ။ ဥပေဒစိုးမိုးမႈအပိုင္းမွာ အားကိုးေလာက္စရာ မ႐ွိတဲ့ ျမန္မာျပည္ လက္႐ွိ အေျခအေနအရကေတာ့ ဒီလိုင္စင္ေတြက အလကား သြားမ႐ွိပါ (without teeth)။ သို႔ေပမယ္ ျပည္ပက ဘေလာ့ဂ္ေရးသူမ်ား၊ အထူးသျဖင့္ Creative Commons ရဲ႕ ဥပေဒသက္ေရာက္နယ္ေျမ ထဲမွာပါတဲ့ ႏိုင္ငံမ်ားက ေရးသူမ်ား အတြက္ကေတာ့ အက်ိဳး႐ွိပါတယ္၊ ႐ုတ္႐ုတ္ ႐ုတ္႐ုတ္ လုပ္ရင္ တရားပါ စြဲပစ္လိုက္လို႔ရတယ္။ ဟုတ္ကဲ့… မေၾကာက္ပါနဲ႔၊ ကၽြန္ေတာ့္ ဘေလာ့ဂ္ရဲ႕ လိုင္စင္ စည္းကမ္းခ်က္ကို မလိုက္နာရင္ ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႔ တရားစြဲဖို႔ဆိုတာ အေ၀းႀကီးပါ၊ စဥ္းေတာင္ စဥ္းစားမွာ မဟုတ္ဘူးမစြဲပါဘူး၊ (ကၽြန္ေတာ့္ေနရာက jurisdiction ထဲမွာ ပါမပါေတာင္ မေသခ်ာဘူး) ကၽြန္ေတာ္တင္မကဘူး ဘယ္ျမန္မာမွ ကိုယ့္ျမန္မာအခ်င္းခ်င္း ထစ္ကနဲ႐ွိ တရားစြဲတာမ်ိဳး မလုပ္ပါဘူး။ (ေနာက္ၿပီး ကၽြန္ေတာ့္ လိုင္စင္ကို မလိုက္နာဘဲ၊ ကၽြန္ေတာ့္ကို attribute မလုပ္ဘဲ တျခားတေနရာမွာ ယူသံုးထားတယ္ ဆိုရင္ေတာင္ ကၽြန္ေတာ္ မသိဖို႔က မ်ားပါတယ္၊ online ေပၚမွာ အၿမဲလိုက္ၾကည့္ ေနႏိုင္တာမွ မဟုတ္တာ။ ေတြ႔မိတဲ့ သူငယ္ခ်င္း မိတ္ေဆြမ်ားက ၾကားက မခံခ်င္လို႔ လာမေျပာသေ႐ြ႕ေပါ့။) အဲဒီေတာ့… ဒီလို ျမန္မာျပည္ထဲမွာ သြားမ႐ွိတဲ့ လိုင္စင္ေတြ အေၾကာင္းကို ဘာလို႔ေရးရလဲဆိုရင္ အခ်က္ႏွစ္ခ်က္ ႐ွိပါတယ္။ ပထမက ကိုယ့္ဆီက တခုခုကို ျပန္သံုးလို၊ ရည္ၫႊန္းလိုတိုင္း ခြင့္လာလာ ေတာင္းေနရသူေတြကို စာနာတဲ့အေနနဲ႔ (တကယ္တမ္း ဥပေဒအရ ဘာမွလုပ္လို႔ မရရင္ေတာင္မွ - ဥပမာ ျမန္မာျပည္) သံုးလိုက သံုးႏိုင္ဖို႔ပါ။ ဒုတိယကေတာ့… copyright ကို ေလးစားတဲ့ အက်င့္ပါေအာင္လို႔ပါ၊ ဒါမွ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံ ေပမီ၊ ကုိက္မီ ျဖစ္လာခ်ိန္က်ရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ ကၽြန္ေတာ္တို႔က ေပမီ ကိုက္မီတဲ့ ေနရာေတြ ေရာက္ေနတဲ့ အခ်ိန္က်ရင္ ႏိုင္ငံႀကီးသား ပီသႏိုင္ေအာင္ေပါ့။

ဒီမူပိုင္ခြင့္နဲ႔ ပတ္သက္ရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ျမန္မာျပည္အတြက္ ႁခြင္းခ်က္ေတြ အမ်ားႀကီး႐ွိတယ္ ဆိုတာ လက္ခံပါတယ္၊ ပထမကာတြန္းေတြ ေရးတုန္းက ေျပာခဲ့သလိုပဲ၊ ဥပမာ Windows OS လို software မ်ိဳးကို ဘယ္သူက ပိုက္ဆံေပးၿပီး legal copy ၀ယ္သံုးႏိုင္မလဲ။ ကၽြန္ေတာ္လည္း ခိုးခဲ့တာပဲ၊ Digital Divide ကို ဆြဲေစ့တာကြ၊ သူခိုးႀကီး ငတက္ျပားလို သူေဌးဆီကခိုးၿပီး ဆင္းရဲသားေတြကို ေ၀ေပးတာကြ ဆိုၿပီး ဂုဏ္ယူၿပီးေတာ့ကို ခိုးခဲ့တာေပါ့၊ (အခုလည္း ခိုးဆဲပဲ၊ OpenSource ေတြမ်ားလာေတာ့ အရင္ကထက္ စာရင္ေတာ့ ေလ်ာ့သြားတယ္။) ေနာက္ၿပီး ျမန္မာျပည္မွာ တခ်ိဳ႕ကိစၥေတြက တျခားႏိုင္ငံေတြနဲ႕ မတူဘူး၊ ဥပမာ ဆိုပါေတာ့… ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတိုက္ပြဲ သီခ်င္းကို ကၽြန္ေတာ္တင္တယ္၊ အမွန္က ကိုမြန္းေအာင္ဆိုထားတာ၊ ကၽြန္ေတာ္ သူ႔ဆီက ခြင့္မေတာင္းဘူး၊ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ဒီသီခ်င္းဟာ အမ်ားထဲမွာ ျပန္႔ေလ ေကာင္းေလဆိုတဲ့ အမ်ိဳးအစားမ်ိဳး ျဖစ္လို႔ပဲ၊ အဲဒီေတာ့ သူ႔သီခ်င္းကို ကၽြန္ေတာ္က Creative Commons BY-NC license ခံထားတဲ့ သီခ်င္းတပုဒ္အေနနဲ႔ သေဘာထားတယ္၊ ကိုမြန္းေအာင္ဆိုတယ္ဆိုတာ ေဖာ္ျပသေ႐ြ႕၊ အျမတ္အစြန္းအတြက္ သံုးတာမဟုတ္သေ႐ြ႕ ကၽြန္ေတာ္ ယူသံုးခြင့္႐ွိတယ္လို႔ ယူဆတယ္။ ေနာက္ျပႆနာေတြက ျမန္မာစာအုပ္ေတြ၊ ေဆာင္းပါးေတြ။ ျပည္ပမီဒီယာေတြက ပံုမွန္အားျဖင့္ ျမန္မာျပည္တြင္းထုတ္ စာနယ္ဇင္းေတြက စာေတြကို ခြင့္မေတာင္းဘဲ ျပန္သံုးတယ္၊ သာမန္အားျဖင့္ အဲဒီလို ခြင့္မေတာင္းတာကို ပိုင္႐ွင္ေတြက ပိုေတာင္ ႀကိဳက္တယ္၊ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ခြင့္ေတာင္းခံရရင္ အစိုးရက ၿငိဳျငင္ဦးမွာကိုး၊ တရာမ၀င္ အဖြဲ႕အစည္းနဲ႔ ဆက္သြယ္တယ္ ဘာညာဆိုၿပီး ရစ္ဦးမယ္ေလ။

အဲဒီေတာ့ ခၽြင္းခ်က္မ်ားနဲ႔ ျမန္မာျပည္ ဆိုပါေတာ့။ ဒါေပမယ့္ တတ္ႏိုင္တဲ့ေနရာ တတ္ႏိုင္တဲ့ကိစၥမွာေတာ့ လိုက္နာႏိုင္ရင္ ေကာင္းတာေပါ့ဗ်ာ။ ဒါပါပဲ…။



Credits:
Cartoon concept and design by Neeru Paharia.
Original illustrations by Ryan Junell, Photos by Matt Haughey.
This comic strip is licensed under a Creative Commons Attribution license.

ပုထုဇဥ္