သူမ်ားဟာလည္း မခိုးနဲ႕ ကိုယ့္ဟာလည္း အခိုးမခံရေစနဲ႕

ဒီစာကိုေရးဖို႕ ေတာ္ေတာ္စဥ္းစားပါတယ္။ ဓားခုတ္ရာ လက္လွ်ိဳမိသလို ျဖစ္မွာစိုးလို႕ပါ။ ဒါေပမယ့္ အခုလိုအခ်ိန္မွာမွ မေျပာဘူးဆိုရင္ ဒီလိုကိစၥမ်ိဳးအတြက္ လူေတြ အေလးထား အာရုံစိုက္ျခင္းကို ရဖို႕ ေနာက္ေတာ္ေတာ္နဲ႕ မလြယ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ေစတနာေရွ႕ထားၿပီး ေရးလိုက္ပါတယ္။ လူေတြဖတ္ေစခ်င္လို႕လည္း ဒီလိုေခါင္းစဥ္မ်ိဳး ျပဴးတူးၿပဲတဲ တမင္တပ္လိုက္ပါတယ္။ အေၾကာင္းအရာမ်ားမွာ အမွားပါရင္ ၀ိုင္း၀န္းကူညီ ျပင္ေပးပါ။ မေတာ္တဆ တိုက္ဆိုင္မႈမ်ားေၾကာင့္ အနာေပၚတုတ္က်သလို ျဖစ္သြားခဲ့ရင္လည္း ပန္ဒိုရာ အေျပာအဆို မညက္ေညာေသးလို႕သာ ျဖစ္ေၾကာင္း ႀကိဳေတာင္းပန္ပါတယ္။

အေတာ္မ်ားမ်ား သိၾကမယ့္အတိုင္း သူမ်ား ဖန္တီးမႈေတြကို ကိုယ့္ဘေလာ့ဂ္မွာ ကိုယ္ပိုင္ဆိုင္ေလဟန္ လုပ္ၿပီး တင္ခဲ့တဲ့အတြက္ ဘေလာ့ဂါတစ္ေယာက္ ျပႆနာတက္သြားပါတယ္။ ဒီစာကိုေရးတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ တစံုတေယာက္ကို အျပစ္တင္ေ၀ဖန္ျခင္းထက္ ဒီလိုမျဖစ္ရေအာင္ ေရွာင္ရွားႏိုင္တဲ့ နည္းေလးေတြကို ထပ္ၿပီး သတိေပးခ်င္လို႕ပါ။

ဒီကိစၥနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ေျပာဆိုေ၀ဖန္မႈ မွတ္ခ်က္ခ်ျခင္းမ်ိဳးကို ျမန္မာဘေလာ့ဂါ အမ်ားစုဟာ အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ က်ယ္က်ယ္ေလာင္ေလာင္ မေျပာျဖစ္ (သို႕မဟုတ္) မေျပာေသး (သို႕မဟုတ္) မေျပာရဲ (သို႕မဟုတ္) မေျပာတတ္.. (မည္သို႕ပင္ျဖစ္ေစေတာ့) ၾကေပမယ့္ ဒီလိုအျဖစ္ဟာ မေကာင္းဘူးဆိုတာ အၾကမ္းဖ်ဥ္းအားျဖင့္ လက္ခံၾကမယ္ လို႕ယူဆပါတယ္။

ပန္ဒိုရာအေနနဲ႕ ကေတာ့ အမ်ားအားျဖင့္ ကိုယ္တိုင္ဖန္တီးတဲ့ စာေတြကိုသာ ဘေလာ့ဂ္မွာ တင္ေလ့ ရွိပါတယ္။ ကိုယ္တင္တဲ့စာေတြမွာ သရုပ္ေဖာ္ပံုေတြကိုလည္း ကိုယ့္ဘာသာ ဆြဲေလ့ ရွိပါတယ္။ ၉၀% ေလာက္ အမ်ားစုကေတာ့ ကိုယ့္အိုင္ဒီယာသက္သက္ နဲ႕ ပံုမွန္းဆြဲတာပါ။ တခ်ိဳ႕ေသာ ပစၥည္းေတြ နမူနာၾကည့္ဖို႕ လိုအပ္တဲ့အခါမွာေတာ့ လိုက္ရွာၾကည့္ရပါတယ္။ ကိုယ္လိုခ်င္တဲ့ပံုမ်ိဳးကို အင္တာနက္ထဲမွာ ေတြ႕မိရင္ ေဒါင္းလုဒ္ ကူးမယူလိုက္ပါဘူး။ ဖြဲ႕စည္းပံုကို ၾကည့္ပါတယ္။အိုင္ဒီယာကို ၾကည့္ပါတယ္။ အခ်ိန္ယူၿပီး ကိုယ့္ဖန္တီးမႈ ျဖစ္ေအာင္ ျပန္ဆြဲလိုက္ပါတယ္။ (ဥပမာ. စစ္အတြင္းျပဳသည့္သစၥာ ပို႕စ္က ဓားရွည္ပံု။ ဒီေနရာက ကိုယ့္အိမ္မွာ ဓားရွည္မရွိ။ ဓားရွည္ေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာလည္း မျမင္ဖူးဘူးဆိုေတာ့ လတ္တေလာေတြ႕ခ်င္ရင္ အင္တာနက္က လိုက္ရွာရပါတယ္။ ျမင္ဖူးသြားေတာ့မွ ကိုယ္ႀကိဳက္သလို အေနအထားနဲ႕ ျပန္ဆြဲပါတယ္။ စက္ဘီးပံု ဆိုရင္လည္း လတ္တေလာ ကိုယ့္နားမွာမရွိရင္ ရွာေဖြၿပီး နမူနာၾကည့္ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကိုယ့္ဘာသာ အစအဆံုး ျပန္ဆြဲပါတယ္။) ဒါဟာလည္း ကဗ်ာ သရုပ္ေဖာ္ပံုလို ေသးေသးေလး အဆင့္မို႕ပါ။ ေမာင္တိန္လုပ္သလို ပန္းခ်ီေလ့က်င့္ဖို႕ ေသေသခ်ာခ်ာ အေသးစိတ္ ပုံႀကီး ထပ္တူကူးဆြဲတာ ဆိုရင္ သူျပန္ညႊန္းေလ့ရွိသလို ဘယ္သူ႕ပံုကို ေလ့လာရန္ ကူးဆြဲသည္လို႕ ေဖာ္ျပရဦးမွာပါ။

ဓာတ္ပံုဆိုရင္လည္း ကိုယ္ပိုင္္ဆိုင္တဲ့ ပံုကို တတ္ႏိုင္သမွ် သံုးေလ့ ရွိပါတယ္။ အဲဒါေတြဟာ ကိုယ့္ဘာသာ ဖန္တီးခ်င္တဲ့ ၀ါသနာက တစ္ေၾကာင္း ဆိုေပမယ့္ သူမ်ား ဖန္တီးမႈကို တတ္ႏိုင္သမွ် မသံုးျဖစ္ေအာင္နဲ႕ ရႈ႔ပ္ေထြးမႈေတြ ျဖစ္မွာစိုးလို႕က ပိုပါတယ္။

ဒါက ကုိယ္လုပ္တဲ့နည္းလမ္းကို ေျပာျပတာပါ။ လိုက္လုပ္ပါလို႕ မဆိုလုိဘူး။ လူတိုင္းဟာ ပံုဆြဲဖို႕ ၀ါသနာပါမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အခ်ိန္လည္း ေပးႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။

သူမ်ား ဖန္တီးထားတဲ့ လက္ရာကို ကိုယ္က အမွတ္တမဲ့ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ မသိလို႕ပဲျဖစ္ျဖစ္ ယူသံုးလိုက္တဲ့အခါ ရႈပ္ေထြးမႈေတြ ျဖစ္လာရင္ မေကာင္းပါဘူး။ ဒီလိုပဲ ကိုယ့္လက္ရာကို သူမ်ားက အလြဲသံုးစား လုပ္သြားရင္လည္း မေကာင္းပါဘူး။

အနည္းဆံုး ေအာက္ကနည္းလမ္းမ်ားနဲ႕ ကာကြယ္ဖို႕အၾကံျပဳခ်င္ပါတယ္။

သူမ်ားလက္ရာကို ခိုးသလိုမျဖစ္ေအာင္

၁) ကုိယ္ယူခ်င္တဲ့ website မွာ IP Rights နဲ႕ပတ္သက္တဲ့ terms & conditions ေတြ ေရးထားသလား ရွာၾကည့္ပါ။ ေတြ႕ရင္ဖတ္ၾကည့္ပါ။ တခ်ိဳ႕က မယူရဘူး လို႕ကို ပါတတ္ပါတယ္။
၂) သူ႕ကို ဆက္သြယ္ႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္း ရွာပါ။ အီးေမးလ္ျဖစ္ေစ သူ႕ပို႕စ္ေအာက္မွာ မွတ္ခ်က္နဲ႕ျဖစ္ေစ ခြင့္ေတာင္းပါ။ ခြင့္ျပဳခ်က္ေစာင့္ပါ။
၃) သူက ဘာမွေဖာ္ျပမထားဘူး ဆုိရင္ တတ္ႏိုင္ရင္ မယူုပါနဲ႕။ ျပႆနာ မျဖစ္ေလာက္ဘူး ထင္လို႕ ယူခ်င္ရင္လည္း ကိုယ့္ဟာမဟုတ္ေၾကာင္း သူ႕လက္ရာျဖစ္ေၾကာင္း ဘယ္ကယူလာေၾကာင္း သူ႕ကို credit ေပးပါ။
၄) ဘယ္ကမွန္းမသိ ပိုင္ရွင္မသိပဲ ရလာခဲ့ရင္လည္း ကိုယ့္လက္ရာမဟုတ္ေၾကာင္း ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ၀န္ခံထားပါ။
၅) ဘာသာျပန္ခ်င္ မွီျငမ္းခ်င္ရင္လည္း အထက္မွာ ေျပာခဲ့တဲ့ နည္းလမ္းေတြလိုပဲ လုပ္ပါ။
၆) ဘယ္လိုအေျခအေနျဖစ္ျဖစ္ မူလပိုင္ရွင္ကို credit ေပးပါ။


ကိုယ့္လက္ရာကို အခိုးမခံရေအာင္

၁) ကိုယ့္လက္ရာမွာ ကိုယ့္နာမည္ လက္မွတ္ ထုိးထားပါ။ ကိုယ့္ဘေလာ့ဂ္ဆိုက္ လင့္ခ္ကို ေဖာ္ျပထားလို႕လည္း ရပါတယ္။
၂) Creative Commons License ကို တပ္ဆင္ထားလို႕ ရပါတယ္ (တရားစြဲဖို႕အထိေတာ့ တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြ အတြက္ပဲ applicable ျဖစ္တယ္လို႕ ဆိုထားေပမယ့္)။ ဒါမွမဟုတ္ သူနဲ႕အလားတူ ကိုယ္လိုခ်င္တဲ့ terms & conditions ကို ကိုယ့္ဘာသာေရးၿပီး ဘေလာ့ဂ္ တေနရာမွာ ေဖာ္ျပထားလို႕ ရပါတယ္။
၃) ကိုယ့္ကို ဆက္သြယ္ႏိုင္တဲ့ လိပ္စာ သို႕မဟုတ္ နည္းလမ္း (comment option, c box) တခုခု ေပးထားပါ။ အဲဒီလို ဆယ္သြယ္ေရး လမ္းေၾကာင္း လံုး၀ ေပးမထားခ်င္တဲ့ ဘေလာ့ဂ္မ်ိဳးဆိုရင္လည္း ဘယ္လိုအေျခအေနနဲ႕ ယူသံုးႏိုင္ေၾကာင္း မသံုးေစခ်င္ရင္လည္း လံုး၀မသံုးႏိုင္ေၾကာင့္ ထင္ထင္ရွားရွား ေဖာ္ျပေပးထားပါ။ ကိုယ္မရွင္းမရွင္းလုပ္မိလို႕ သူမ်ားကိုလည္း သူခိုးမျဖစ္ပါေစနဲ႕။

ဒီအေၾကာင္းအရာေတြကို ေရွ႕မွာလည္း ေရးဖူးပါတယ္။ ဒီလိုစာမ်ိဳးဟာ ပ်င္းစရာ ေကာင္းတယ္လို႕ ထင္မွတ္တတ္ၾကတဲ့အတြက္ သတိထားၿပီး လာဖတ္ခဲ့ၾကသလား မဖတ္ၾကသလားေတာ့ မေသခ်ာပါဘူး။ ကိုယ္တိုင္လည္း ကၽြမ္းက်င္သူ မဟုတ္ပါ။ ၾကားဖူးသေလာက္ ျပန္ေ၀မွ်ျခင္းသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေမးခြန္းမ်ား ေမးလိုပါက ေရွ႕ကပို႕စ္အားလံုးကို ေသေသခ်ာခ်ာဖတ္ၿပီးမွ နားမလည္တာကို ေမးဖို႕ ေတာင္းပန္ပါတယ္။ အေသးစိတ္မ်ားကို ေျဖႏိုင္မယ္ လို႕လည္း အာမ မခံပါ။

ေရွ႕ကစာေတြ ျပန္ဖတ္ရန္

မူပိုင္ခြင့္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍
(http://pandora-and-pandora.blogspot.com/2008/11/blog-post.html)

မူပိုင္ခြင့္၊ Creative Commons လိုင္စင္ႏွင့္ ျမန္မာ ဘေလာ့ဂ္မ်ား - ေရးသူ။ ပုထုဇဥ္
(http://pandora-and-pandora.blogspot.com/2008/11/creative-commons.html)

ယခုမွ်ေ၀၊ အနာဂတ္ကို ပံုေဖာ္ေလ - ေရးသူ။ ပုထုဇဥ္
(http://pandora-and-pandora.blogspot.com/2008/11/blog-post_03.html)

Creative Commons လိုင္စင္မ်ား အလုပ္လုပ္ပံု - ေရးသူ။ ပုထုဇဥ္
(http://pandora-and-pandora.blogspot.com/2008/11/creative-commons_03.html )


ဘယ္လိုျဖစ္ျဖစ္ပါ။ ႏိုင္ငံဆင္းရဲေပမယ့္ အက်င့္စာရိတၱ အသိပညာ မဆင္းရဲသင့္ဘူး ဆိုတာ ႏိုင္ငံတကာအင္တာနက္ေပၚမွာ ရွိေနသူမ်ားက နမူနာျပဖို႕ မလိုအပ္ေပဘူးလား။


ပန္ဒိုရာ